دفترچه

SAMKING نوشته: پارسی واژه "آنلاین" چی میشه؟

یا شاید بهتر باشه خود آنلاین رو بکار ببریم،نه؟

دو سامانه میتوانند از دیدِ دادو ستد آگاهی ها، دو جور با هم در پیوند باشند، یكی همگاه و دیگری ناهمگاه. پیوند همگاه آن است
كه اگر در یك سامانه چیزی دگرگون شد، این دگرگونی بیدرنگ به سامانه‌ی دیگر هم گزارش شود و ناهمگاه این است كه این
گزارش بیدرنگ نباشد و و برای نمونه، یكبار در یك بازه ی زمانی ویژه روی دهد (تاكت=تپش). زمانی كه پیوند همگاه نباشد، آگاهی
های یك سامانه از سامانه ی دیگر میتوانند "كهنه" بشوند و سامانه همواره با ان آگاهی های انبار شده و كهنه كار میكند و از آنچه
تازه شاید روی داده، ناآگاه است. بر این پایه، هرگاه یك سامانه، همگام با سامانه‌ی دیگر آگاه باشد، با او همگاه است.

نمونه‌ها:

برابر واژه های فندیک:

درودی دوباره بر مهربد.
پیشنهادم این است که هر برابری که می نویسید، ریشه اش هم یاد کنید که مثلا در فلان بخشِ "اوستا" یا فلان کتابِ دوره ی میانه آمده است.
اینگونه بسیار "دل-استوارتر" خواهیم شد.

راستی، اگر این واژه نامه ی کوچک پارسی میانه را تا کنون معرفی نکرده اید پیشنهاد می کنم حتما دانلود کنید و بخوانیدش:
دانلود کتاب واژه نامه کوچک پارسی میانه

به دلیل کمبودِ سرعت نتوانستم بر سایتِ دفترچه آپلود کنم. اگر می پسندید خودتان رحمت اش را بکشید.

از بس حجم مطالب زیاد است نمی توانم نظراتم را مو به مو بدهم. شاید اگر به مرحله ی نهایی رسید. با ریزبینی نگاهی به تمام پیشنهادهایتان بیندازم.

Pazhuhande نوشته: درودی دوباره بر مهربد.
پیشنهادم این است که هر برابری که می نویسید، ریشه اش هم یاد کنید که مثلا در فلان بخشِ "اوستا" یا فلان کتابِ دوره ی میانه آمده است.
اینگونه بسیار "دل-استوارتر" خواهیم شد.

سپاس پژوهنده جان، ولی ریشه‌شناسی (etymology) واژگان بس فراتر از فرهشت این جستار میرود.

روی هم رفته هم بیشتر واژگانی که میاوریم ریشه‌شناسی نمیخواهند، همگاه = هم+گاه.

هر دو واژه ناب پارسیکند.

در کنارش، همه واژگان گردآورده شده را پیشتر دوستان و استادان زبان‌شناس در جاهای
دیگر هایسته‌اند (تایید)، آنهایی که دودل هستیم (مانند پارسی بون امیر) را هم همیشه یادآوری میکنیم.

می توان پذیرفت، ولی اگر شواهد و نمونه های بیشتری بیاوری بی گمان ارزش و بازتاب کارت گسترده تر خواهد بود. البته می شود این ها را پس تر افزود. و من هم خوشحال خواهم شد در این رابطه یاری کنم.اما یک نقد: برای واژه ی "قیاس" برابر "پندار" را پیش نهاده ای. برای نمونه هم بیتی مشهور از مولانا را یاد کرده ای از داستان طوطی و بقال.از قیاسش خنده آمد خلق را / کاو چو خود پنداشت صاحب دلق راولی به دید من این برابر، چندان مناسب نیست.پنداشتن برابر مناسب تریست برای "فرض کردن" یا "خیال کردن" . در بیت مولانا هم همین معنا را دارد. (واژه نامه ی معین هم پنداشتن را اینگونه بازمعناییده: چنین فرض کردن ؛ گمان بردن؛ ظن بردن و...)من فکر می کنم فعل "سنجیدن" برابر مناسب تری برای "مقایسه کردن" باشد.و قیاس مع الفارق هم به همین ترتیب می شود سنجش نابرابر. یا "سنجش ناسنجیده" (که کمی خوش آهنگ تر است و مانند عبارت "ترجیح بلامرجح" است) دید شما یاران چیست؟

Pazhuhande نوشته: می توان پذیرفت، ولی اگر شواهد و نمونه های بیشتری بیاوری بی گمان ارزش و بازتاب کارت گسترده تر خواهد بود. البته می شود این ها را پس تر افزود. و من هم خوشحال خواهم شد در این رابطه یاری کنم.اما یک نقد: برای واژه ی "قیاس" برابر "پندار" را پیش نهاده ای. برای نمونه هم بیتی مشهور از مولانا را یاد کرده ای از داستان طوطی و بقال.از قیاسش خنده آمد خلق را / کاو چو خود پنداشت صاحب دلق راولی به دید من این برابر، چندان مناسب نیست.پنداشتن برابر مناسب تریست برای "فرض کردن" یا "خیال کردن" . در بیت مولانا هم همین معنا را دارد. (واژه نامه ی معین هم پنداشتن را اینگونه بازمعناییده: چنین فرض کردن ؛ گمان بردن؛ ظن بردن و...)من فکر می کنم فعل "سنجیدن" برابر مناسب تری برای "مقایسه کردن" باشد.و قیاس مع الفارق هم به همین ترتیب می شود سنجش نابرابر. یا "سنجش ناسنجیده" (که کمی خوش آهنگ تر است و مانند عبارت "ترجیح بلامرجح" است) دید شما یاران چیست؟

درود،
پژوهنده گرامی آن دسته از نوشته‌ها همگی از استاد بهمن، در جایگاه پیشنهادهای ایشان از این تاربرگ هستند: ‫پارسی پاک | Facebook‬

یکآرِش (synonym) "قیاس" را نیز ایشان "هم‌پنداری" آورده بودند نه "پندار" تنها. هم‌پنداری به نگر من خوب است، زمانیکه
دو چیز را با یکدیگر می‌پنداریم آیا جدا از این نیست که سرگرم همانندی، همسنجی، دگرسان‌یابی و .. میان آن دو (=قیاس، سنجش) هستیم؟

پس برابر ایشان میشود:


بسیاری از برابرهای بهمن گرامی در جایگاه یکآرش هستند، مانند berâstâ (بِراستا) بجای "در حقِ"، که برابر آنرا نون (اکنون) هم داریم = در هوده‌ی.

Pazhuhande نوشته: درباره ی ماتیکان باید فایل را ببینم. کوششم را می کنم. من سنجش را به دو دلیل بر همپنداری ترجیح می دهم. 1. بنا بر اصل اقتصاد زبانی -که علمی نیز هست- اگر دو واژه بر یک معنا دلالت کنند، آنی را که ساده تر و کوتاه تر است باید برگزید.2. "هم" پنداشتن دو چیز، اینگونه به دید می آید که یعنی "یکی دانستن آن دو چیز" . حال آنکه در فرآیند قیاس، ما دوچیز را یکشان نمی پنداریم بلکه وجوهی از انها را مانند هم می دانیم. شاید بگویید "هم" با "یک" فرق می کند. در اینباره من فکر می کنم چنین نیست. هنگامی که می گوییم دو نفر هم کلاس اند، به این معناست که در کلاسی "یکسان" درس می خوانند، نه دو کلاس نزدیک و مشابه به هم. اینگونه نیست؟ در واژه های همکار و همراه و همسال نیز به این گونه کار می کنیم. البته اگر سخنم را نمی پذیرید بگویید.

پژوهنده ارجمند، وندها در هیچ زبانی آن اندازه دقیق نیستند که تنها و تنها یک چم بدهند.

پیشوند‌های «هم، هن، ان» که برابر «co، com، ..» در انگلیسی باشند نیز همینگونه‌اند.
در انگلیسی هنگام واژه‌سازی بدید من کار بهتری انجام داده‌اند و برای نمونه synchronous در ترزبان درست میشود یک‌زمانی، نه همزمانی.

در پارسی "هم" و "یک" کمی آشفته‌ شده‌اند و در گذر زمان باید آنرا بهتر نمود. نمونه زیر گویاست:

هر آینه، این را نفراموشید گرامی که واژگان یکآرِش یا synonyms در هر زبانی بایسته هستند. ما یک «همسنجیدن» کوتاه
و خواستنی برای "مقایسه کردن" داریم، بسیار خوب، ولی برای واژگان کمابیش یکچم ولی دگرسان زیر برای to compare چه؟


برخی از نمونه شاید در نگاه نخست مانند هم بیایند، بگوییم separate و segregate، ولی در بافتار گوناگون به چیزهای گوناگون می‌نِمارند (اشاره میکنند).

بهمین ریخت، برای "سنجیدن" هم ما در انگلیسی یکآرش‌های فراوان داریم:


چنانکه میتوان دید برخی از برابرهای انگلیسی هم پیشوند "هم" دارند، مانند correlation، correspondence، ...

"هم‌پنداشتن" پس در این دیدگاه میتواند بردارنده برخی از این کمبودها باشد.
بایستی نخست واژه را به گنجواژ ذهنی‌امان بیافزاییم، سپس در بافتار گوناگون ببینیم کجا بهتر کار میکند یا جانشین بهتریست.

یکجا «سنجیدن» خوبتر کار میکند، یک جا «همپنداشتن»، تازه بماند که "همپنداشتن" پیشتر در چامه‌سرایی هم به کار رفته و برساخته‌ی همچین نویی هم نیست.

ثبات = sabaat = پابرجایی
2 = ملموس = malmus = پاسیده = Pâsideh


کلا = پاک


توجه کردن = روی آوردن = پیچیدن


توزیع = tozi'aکردن = پیختن = Pixtan


ظاهر = zaaher = پیدا = Peydâ


متمایز بودن = اختلاف داشتن = پیدا بودن


بغرنج = Boqranj = پیچ‌ در پیچ

بهمن

٭٭٭ یک‌آرِشان

تعیین = ta'yin کردن = هَـکانیدن = Hakânidan

مبادله = mobaadeleh کردن = یوفانیدن = Yufânidan

تمنی = tamannaa کردن = فاریدن = Fâridan

انکارenkaarکردن = ورسوریدن = Varsuridan

تخریب = takhrib کردن = رُمبانیدن = Rombânidan

مواظب movaazeb بودن = بوشیدن = Bušidan

اهلی کردن = فساییدن = Fasâyidan

بهمن

junk science
چه برگردانی براش میشه داشت؟
دیگه pseudoscience جواب نمیده برای اسم بردن از اینها:)

undead_knight نوشته: junk science
چه برگردانی براش میشه داشت؟

نقل قول:آخال . (اِ) سقط. افکندنی . نابکار. حشو. فضول . بدترین چیزی . (فرهنگ اسدی ، خطی ). و این کلمه صورتی از آشغال متداول امروز است :
از عمر نمانده ست برِ من مگر آمرغ
در کیسه نمانده ست بمن بر مگر آخال .

نقل قول:شلته . [ ش َ ت َ / ت ِ ] (اِ) جای مردار و ناپاک ، یعنی موضعی که در آن سرگین و پلیدی و خاکروبه و جز آن ریزند. مزبله . ۞ (ناظم الاطباء) (آنندراج ) (از برهان ).

Junk Science - WiKi

undead_knight نوشته: دیگه pseudoscience جواب نمیده برای اسم بردن از اینها:)

باید برای برسازی این واژگان خودمان پیشگام شویم تا کم کم برابرهای درخور جا بیافتند.