[Dariush]

چه عرض کنم. روند تاریخ که تا بحال اینگونه بوده. کشور کمال آتاتورک که فعلا دردستان عدالت وتوسعه است و دیروز مجلس ترکیه طرح بازنگری نقش ارتش و محدود کردن اختیارات آن را در دستور قرار داده. مصر هم که اوضاع خوشی ندارد و باید منتظر وقایع آینده بود. افغانستان ظاهر شاه شده جمهوری اسلامی افغانستان و عراق هم به همین منوال. تونس هم فبها! ایران هم که ٣۴ سال است منتظرتغییراست و سال به سال دریغ از پارسال, البته ایران به نظرمن وضعیت متفاوتی دارد از این منظر که شیعیان ایران هیچگاه تندروی و سبعیت عربهای سنی را نداشته اند و گویی در قیاس با سنیان بالاخص سلفیان دین دیگری دارند!
به هر حال جای چندانی برای خوشبینی باقی نمیماند. مگر اینکه تاریخ تصمیم گرفته باشد روند خود را عوض نماید!
ولی با این حرف شما که رسیدن به سکولاریسم معقول تر از دین ستیزی است کاملا موافقم.

ترکیه هرگز همچون ایران نمی‌شود. این را من مطمئنم. اسلامِ سیاسی در میانِ ترک‌ها هرگز پذیرفته نیست و همین الان هم می‌بینیم در برابر اولین نسیم‌های اسلامیِ اردوغان چگونه ایستاده‌اند. در ترکیه آنقدر سکولاریسم پیشرفت کرده که دیگر ورود اسلام به عرصه سیاست بسیار بعید به نظر می‌رسد.
افغانستان و عراق هم قضیه‌شان جداست. افغانستان کشوری‌ست که متاسفانه مردمش در اسلام بسیار پایبند هستند و اسلام در آنجا عمیقا ریشه دوانده است. قضیه افغانستان و پاکستان در خاورمیانه واقعا متفاوت است و گویی کاری‌شان نمیشود کرد جز اینکه کاری کنیم که در همان سرزمینِ خود با اسلامِ خود راحت باشند! در عراق اوضاع خیلی پیچیده است. در واقع آنجا چند ایده‌ئولوژی که نماینده کشورهای منطقه و مظهرِ هژمونی آنهاست در حال جنگ هستند. از جمله ایران، عربستان و قطر. از سویی القاعده نیز در آنجا ریشه دوانده و اینگونه که عملا شاهدِ جنگِ میانِ شیعه و سنی و سلفی هستیم.