ابن سینا نوشته: بسم الله الرحمن الرحیمآقای آگنوستیکنوشته بنده کوتاه بود ولی فهم آن آنقدر ساده نبود که با شبهات پیش پاافتاده وقت هر دویمان را هرز کنید.قصد اهانت ندارم ولی حقیقتا از بعضی شبهات دلزده میشوم.پاسخ: عنایت بفرمائید که عرض کرده بودم که این بحث پس از بحث اثبات وجود خداست.لذا اصل وجود خدا به عنوان علت العلل در اینجا پیش فرض است و اگر شما آنرا قبول ندارید جای بحث از آن در جای دیگری است.1-اگر خدا فوق اشیاء نباشد(عنایت بفرمائید که منظور از فوقیت،مکانی نیست.اینطور نیست که عالم مثل یک آپارتمان چند طبقه باشد و طبقات آن از هم جدا باشند و خدا در طبقه بالاترین هست(العیاذ بالله من هذا الکلام)) چطور اشیاء را خلق کرده است؟یعنی چطور در اشیاء چیزی را خلق کرده است که خود آنرا نداشته است؟(وقتی عرض میکنم از بعضی شبهات دلزده میشوم از این قبیل است.)2-طبیعتا اعتقاد حکمای عظام در آنست که بالاتر از این عالم ماده عوالم دیگری هست(باز هم متذکر میشوم که این فوقیت،فوقیت مکانی نیست) ولی این عوالم در طول هم هستند.اگر از این مطلب هم صرفنظر کنید بنده عرض کردم که خدا فوق عالم هست ولی فوق او چیزی نیست.این شبهه مثل اینست که بنده عرض بکنم خداوند علت عالم است و شما بفرمائید شاید خدا هم علت نباشد.این سخن باطل است چون اگر بالاتر از خدا چیزی باشد آنچه خدا فرض کرده بودیم خدا نبوده است بلکه خودش محدود به چیزی بوده است.3-این ریشه در مسائل معرفت شناسی دارد.اگر شما عمیق تر و البته در فرصتی جدا وارد شوید بحث حول آنرا کامل انجام خواهد شد.4-اینکه شما گفته اید خود طبیعت خدا باشد و فرض کنیم هر جزئی از قسمتی از خداست-جدا از آنکه هیچ ربطی به تفکر «وحدت وجود» ندارد و اگر چنین خیالی دارید خیال باطلی است-بسیار خدشه دار است.اول آنکه کسی منکر آن نیست که یک شیء مرکب اجزائی دارد(حالا شما اسمش را هر چی میخواهید بگذارید.اتم،کوارک،ابرریسمان و.... که خود واقفید و به مراتب از بنده عالم ترید)و البته تا این اجزاء نباشد آن شیء مرکب هم نخواهد بود ولی بحث در اینجاست که خود آن اجزاء هم در وجود داشتن خود ممکنند.ثانیاً اینکه شما فرمودید چه اشکال دارد طبیعت را چنین و چنان فرض کنیم در پاسخ گویم که (علاوه بر پاسخ اول)خود این طبیعت در وجود داشتن خود ممکن است و لذا وجودش از خودش نیست. درباره بحث از امکان رجوع بفرمائید به :http://www.daftarche.com/%D9%81%D9%84%D8...9%87-1633/--قسمت سوموالحمد لله رب العالمین