01-23-2013, 11:10 AM
سالها دل طلب جام جم از ما می كرد
آنچه خود داشت زبیگانه تمنا می كرد .
در جائی از كتاب خدمات متقابل . مطلبی از آقای تقی زاده نقل شده كه وی زبان عربی را غنی . پرمایه . و وسیع می داند . و زبان پارسی را وام دار آن . و مدعی است زبان پارسی به اعتبار و پشتوانه زبان عرب بارور شده و سكه فصاحت خورده . این گفته مورد قبول من واقع نشد .
چرا كه می دانیم غنای زبان هر قوم ریشه در فرهنگ و تمدن آن قوم دارد . و مربوط است به ذوق و سلیقه و ذائقه لفظی و كیفیت بیولوژیكی و توان تكلم در ادای كلام . اصولا مناطق جغرافیائی مختلف بر ساختار حنجره و لهجه افراد اثر می گذارد . به همین دلیل یك ایرانی ساكن در اصفهان نمی تواند واژه والاضالین را هرگز به درستی یك عرب ساكن در مدینه تلفظ نماید .اصطلاحات . استعارات . تشبیهات و مفاهیم ادبی نیزدر هرقوم متفاوت است و توسط ادیبان سخنوران و حتی خود مردم به تدریج ساخته و پرداخته و رایج می شود . چنانكه همین امروز هم ادبستان زبان پارسی به اقتضای نیاز روز واژه جدید ابداع می كند . مثل فرآیند . راه كار . ساختار . بازخورد و گاه مردم عوام خودشان واژه ای را خلق می كنند مثل خالی بندی . بد بیاری و از این قبیل .
در زبان پارسی واژه ها با ظرافت و لطافت بهم پیوند می خورند و گاه تشبیه و استعاره نیز به كمك می آید . نمونه این هنرنمائی را در اشعار فردوسی می بینیم .به لرزید دشت و بتوفید كوه - ز سم سواران هردو گروه و درجائی دیگرنیامدش پرمغز گفتار اوی - سرش تیز تر شد به پیكار اویدر اینجا سرش تیز تر شد یك اصطلاح تركیبی است به معنای مصمم و راسخ تر آمده كه نه تنها مفهوم را به خوبی رسانده . بلكه جمله را روان تر . رسا تر وتلفظ آن را راحت تر كرده است . نرمی شیرینی و انعطاف پذیری زبان فارسی از همین ویژگی ها مایه می گیرد . در حالیكه زبان عربی خشك و خشن است و با ساختار حنجره ایرانی سازگاری ندارد . از آقای تقی زاده باید پرسید. اگر زبان عربی نمی آمد . آیا زبان آریائی عقیم می ماند و سكه فصاحت نمی خورد ؟ آیا زبان انگلیسی كه با عربی تركیب نشد از فصاحت برخوردار نگردید ؟
آقای تقی زاده نمی داند و یا نمی خواهد بداند كه اگر زبان عربی صاحب قانون و قاعده صرف و نحو شد . بخاطر آن است كه دانشمندان ایرانی مثل سیبویه فارسی و ابن مقفع در تنظیم آن سهم داشتند .واقعیت این است كه هجوم سیل آسای واژگان عرب نه تنها مایه باروی نگردیده كه بنیاد زبان فارسی را تخریب و معیوب كرده .
سئوال این است كه اگربه ادعای ایشان سعدی و حافظ و ناصرخسرو پدیده هائی متاثراز زبان عرب هستند . چرا این بزرگان در منطقه عرب نشین حجاز رشد نكردند ؟آیا قبل از آمدن اسلام ما كتابخانه و دانشكده جندی شاپور نداشتیم ؟ برزویه طبیب و بزرگمهر حكیم نداشتیم ؟ مهندس و معمار و موسیقی دان نداشتیم ؟ ابداع قنات و اختراع آسیاب بادی و صنایع فلزی و هنر سفالگری و قالی بافی در تخصص ایرانیان نبوده ؟آیا هیچ كتاب یونانی و هندی در ایران قبل از اسلام ترجمه نشده ؟ آیا هزاران جلد كتاب كه به دستور عمر سوزانده شد از عربستان آورده بودند ؟
شاید به نظر ایشان نسخه تاریخ حماسی ایران باستان هم كه به زیور اشعار فردوسی بزرگ آراسته شد و كتاب كلیله و دمنه كه با همت برزویه طبیب به پهلوی برگردانده شد . آثار ادبی تازیان بوده باشد . اگر اعراب اقیانوس بیكران علم را داشتند چرا برای خودشان بر نداشتند . شما سرتاسر عربستان بگردید . چه قبل و چه بعد از اسلام و یك دانشمند مهندس یا معمار نشان دهید . یك اثر باستانی در ردیف تخت جمشید یا تیسفون نشان دهید كه ارزش هنری داشته باشد . یك مورد از هنر دستی و یا صنعت نشان دهید كه ساخته دست عربان باشد . قوم عرب اگر مدنیت می داشت باید نشانه های بارز آن در سرزمین حجاز پدید می آمد . آنچه از شواهد و قرائن بر می آید این قوم جز قتل و غارت و تخریب و چپاول هنری نداشته . وآنچه از سازندگی در ایران پس از اسلام می بینید همه از هوش و ذكاوت و ذوق و هنر ذات ایرانی مایه می گیرد . و نه چیز دیگر .
مگر نه اینست كه بوعلی سینا و ذكریای رازی زائیده و پرورش یافته ایران زمین بودند ؟ مگر نه اینكه این بزرگان خرد گرا بودند ؟ مگر نه اینكه از جانب علمای دین تكفیر شدند . چرا شهرت و افتخار آنان را به حساب عرب و اسلام بگذاریم ؟ آقای تقی زاده در اینگفتار خود میگویند اسلام به ایران روح تازه بخشید ،این روح تازه را در فرهنگ تبعیض و تحقیر آمیز آن باید دید. شاید واژه های ضد انسانی از قبیل ملحد . محارب . معاند . مفسد . منافق . مشرک . مرتد . کافر . زندیق . دهری . طاغی . یاغی . باقی . فاسق . فاجر . مهدورالدم . محارب با خدا . مفسد فی الارض . نشانه هائی باشد از روح تازه ای كه در تن ملتهای مظلوم و مغلوب می دمیدند . برچسب های توهین آمیزی كه چون دشنه بر پشت حقوق بشر كورش فرو می رود و هم وجدان هر انسان آزاده را می آزارد . معذالك ناچاریم به رعایت قداست حساب اسلام و پیامبرش را از مدنیت عرب جدا كنیم .
آیا وقت آن نرسیده كه از خود بپرسیم امثال تقی زاده ها با تحقیر نیاكان و افشاندن خار در چشم ایران باستان چه هدفی دنبال می كنند وچه سودی می برند ؟ بركشیدن اجنبی تا اوج قله عزت و نشاندن نیاكان در حضیض ذلت نشانه علوطبع است یا خودباختگی ؟ فرهنگ و تمدن ملی را زیر سئوال بردن و برآن تاختن چه افتخاری می آفریند ؟ این ناسپاسی را چگونه توجیه كنیم ؟ خوش خدمتی به اجنبی یا خودزنی ملی ؟
ممكن است دوستی بگوید . خودت واژه عربی بكار می بری و وامداری پارسی را انكارمیكنی؟ و یا انبوهی لغت عربی را مثال بیآورد و بگوید اینها نشانه ضعف زبان پارسی است . در پاسخ باید عرض كنم چنین نیست . چنان است كه خانه كامل و آبرومندی با مصالح مرغوب داشته باشی . و در معرض تخریب سیل بنیان كن قرار گیرد . نیمه آن ویران شود و نیمه دیگر را با مصالح نامناسب و آنچه سیل آورده ترمیم و بازسازی نمائی . وقتی مهاجمان به كشوری تاختند و آن را زیرسلطه گرفتند . سیل واژگان بیگاتنه سرازیر می شود . و ملت مغلوب چاره ای جز پذیرش ندارد . فرهنگ مهاجم چون موریانه تار و پود فرهنگ مغلوب را می گسلد . تا جائی كه مردم ناچار شوند زبان بیگانه را بپذیرند و زبان خویش از یاد ببرند . وبرما نیز چنین رفت .
واژه های عربی وامی نبود كه با رضا و رغبت گرفته باشیم . بلكه تهاجم فرهنگی بیگانه بود كه با زور شمشیر برما تحمیل شد . اما بزرگمردی از خطه ایران زمین قامت برافراشت و از زبان مظلوم فارسی دلیرانه دفاع كرد . چنانكه خود گوید .بسی رنج بردم در این سال سی عجم زنده كردم بدین پارسی بنا كردم از نظم كاخی بلند كه از باد و باران نبیند گزندمشهور است كه از حسنین هیكل روزنامه نگار و روشنفكر مصری پر سیدند . شما كه قبل از آمدن اسلام قبطی بودید و زبان عبری و یا فنیقی داشتید . چه شد كه به یكباره زبان شما عربی شد . و جوابی كه او می دهد تامل بر انگیز است : وی می گوید ما شخصیتی چون فردوسی نداشتیم .
ششصد سال سلطه مداوم تازیان سبب شد واژه های عربی در گستره زبان فارسی ریشه بدواند چندان كه امروز دیگر رهائی از آن ناممكن می نماید .خوشبختانه فرهنگ و تمدن و زبان ما آنچنان نیست كه از آن گریزان باشیم . و این نه به معنای خودشیفتگی كه بیان واقعیت است . ما هیچ نیازی به لاف و گزاف نداریم . زیرا اسناد نقش بسته بر سنگ نوشته ها و آثار باستانی موجود گویای این ادعاست .
اینكه عده ای بخواهند زبان پارسی یادگار نیاكان ر ا خوار و خفیف كنند و ما را به دریوزگی فرهنگ بیگانه به تعظیم و كرنش وادارند تحمل نخواهیم كرد . هركس كه ارزشهای ملی را تحقیر كند آبروئی بدست نخواهد آورد . نه بیگانه برایش كف می زند و نه ایرانی به سینه اش مدال می چسباند . بلكه به منزله آفتی است كه ازخوان نعمت این سرزمین می خورد و سم كشنده خود را در شریان فرهنگش تزریق می كند . نمك می خورد و نمكدان می شكند . گرچه در منطق اخلاق خودستائی نكوهش شده . اما خودشناسی و خودباوری و عزت نفس نشانه فضیلت و فرزانگی است .
آنچه خود داشت زبیگانه تمنا می كرد .
در جائی از كتاب خدمات متقابل . مطلبی از آقای تقی زاده نقل شده كه وی زبان عربی را غنی . پرمایه . و وسیع می داند . و زبان پارسی را وام دار آن . و مدعی است زبان پارسی به اعتبار و پشتوانه زبان عرب بارور شده و سكه فصاحت خورده . این گفته مورد قبول من واقع نشد .
چرا كه می دانیم غنای زبان هر قوم ریشه در فرهنگ و تمدن آن قوم دارد . و مربوط است به ذوق و سلیقه و ذائقه لفظی و كیفیت بیولوژیكی و توان تكلم در ادای كلام . اصولا مناطق جغرافیائی مختلف بر ساختار حنجره و لهجه افراد اثر می گذارد . به همین دلیل یك ایرانی ساكن در اصفهان نمی تواند واژه والاضالین را هرگز به درستی یك عرب ساكن در مدینه تلفظ نماید .اصطلاحات . استعارات . تشبیهات و مفاهیم ادبی نیزدر هرقوم متفاوت است و توسط ادیبان سخنوران و حتی خود مردم به تدریج ساخته و پرداخته و رایج می شود . چنانكه همین امروز هم ادبستان زبان پارسی به اقتضای نیاز روز واژه جدید ابداع می كند . مثل فرآیند . راه كار . ساختار . بازخورد و گاه مردم عوام خودشان واژه ای را خلق می كنند مثل خالی بندی . بد بیاری و از این قبیل .
در زبان پارسی واژه ها با ظرافت و لطافت بهم پیوند می خورند و گاه تشبیه و استعاره نیز به كمك می آید . نمونه این هنرنمائی را در اشعار فردوسی می بینیم .به لرزید دشت و بتوفید كوه - ز سم سواران هردو گروه و درجائی دیگرنیامدش پرمغز گفتار اوی - سرش تیز تر شد به پیكار اویدر اینجا سرش تیز تر شد یك اصطلاح تركیبی است به معنای مصمم و راسخ تر آمده كه نه تنها مفهوم را به خوبی رسانده . بلكه جمله را روان تر . رسا تر وتلفظ آن را راحت تر كرده است . نرمی شیرینی و انعطاف پذیری زبان فارسی از همین ویژگی ها مایه می گیرد . در حالیكه زبان عربی خشك و خشن است و با ساختار حنجره ایرانی سازگاری ندارد . از آقای تقی زاده باید پرسید. اگر زبان عربی نمی آمد . آیا زبان آریائی عقیم می ماند و سكه فصاحت نمی خورد ؟ آیا زبان انگلیسی كه با عربی تركیب نشد از فصاحت برخوردار نگردید ؟
آقای تقی زاده نمی داند و یا نمی خواهد بداند كه اگر زبان عربی صاحب قانون و قاعده صرف و نحو شد . بخاطر آن است كه دانشمندان ایرانی مثل سیبویه فارسی و ابن مقفع در تنظیم آن سهم داشتند .واقعیت این است كه هجوم سیل آسای واژگان عرب نه تنها مایه باروی نگردیده كه بنیاد زبان فارسی را تخریب و معیوب كرده .
سئوال این است كه اگربه ادعای ایشان سعدی و حافظ و ناصرخسرو پدیده هائی متاثراز زبان عرب هستند . چرا این بزرگان در منطقه عرب نشین حجاز رشد نكردند ؟آیا قبل از آمدن اسلام ما كتابخانه و دانشكده جندی شاپور نداشتیم ؟ برزویه طبیب و بزرگمهر حكیم نداشتیم ؟ مهندس و معمار و موسیقی دان نداشتیم ؟ ابداع قنات و اختراع آسیاب بادی و صنایع فلزی و هنر سفالگری و قالی بافی در تخصص ایرانیان نبوده ؟آیا هیچ كتاب یونانی و هندی در ایران قبل از اسلام ترجمه نشده ؟ آیا هزاران جلد كتاب كه به دستور عمر سوزانده شد از عربستان آورده بودند ؟
شاید به نظر ایشان نسخه تاریخ حماسی ایران باستان هم كه به زیور اشعار فردوسی بزرگ آراسته شد و كتاب كلیله و دمنه كه با همت برزویه طبیب به پهلوی برگردانده شد . آثار ادبی تازیان بوده باشد . اگر اعراب اقیانوس بیكران علم را داشتند چرا برای خودشان بر نداشتند . شما سرتاسر عربستان بگردید . چه قبل و چه بعد از اسلام و یك دانشمند مهندس یا معمار نشان دهید . یك اثر باستانی در ردیف تخت جمشید یا تیسفون نشان دهید كه ارزش هنری داشته باشد . یك مورد از هنر دستی و یا صنعت نشان دهید كه ساخته دست عربان باشد . قوم عرب اگر مدنیت می داشت باید نشانه های بارز آن در سرزمین حجاز پدید می آمد . آنچه از شواهد و قرائن بر می آید این قوم جز قتل و غارت و تخریب و چپاول هنری نداشته . وآنچه از سازندگی در ایران پس از اسلام می بینید همه از هوش و ذكاوت و ذوق و هنر ذات ایرانی مایه می گیرد . و نه چیز دیگر .
مگر نه اینست كه بوعلی سینا و ذكریای رازی زائیده و پرورش یافته ایران زمین بودند ؟ مگر نه اینكه این بزرگان خرد گرا بودند ؟ مگر نه اینكه از جانب علمای دین تكفیر شدند . چرا شهرت و افتخار آنان را به حساب عرب و اسلام بگذاریم ؟ آقای تقی زاده در اینگفتار خود میگویند اسلام به ایران روح تازه بخشید ،این روح تازه را در فرهنگ تبعیض و تحقیر آمیز آن باید دید. شاید واژه های ضد انسانی از قبیل ملحد . محارب . معاند . مفسد . منافق . مشرک . مرتد . کافر . زندیق . دهری . طاغی . یاغی . باقی . فاسق . فاجر . مهدورالدم . محارب با خدا . مفسد فی الارض . نشانه هائی باشد از روح تازه ای كه در تن ملتهای مظلوم و مغلوب می دمیدند . برچسب های توهین آمیزی كه چون دشنه بر پشت حقوق بشر كورش فرو می رود و هم وجدان هر انسان آزاده را می آزارد . معذالك ناچاریم به رعایت قداست حساب اسلام و پیامبرش را از مدنیت عرب جدا كنیم .
آیا وقت آن نرسیده كه از خود بپرسیم امثال تقی زاده ها با تحقیر نیاكان و افشاندن خار در چشم ایران باستان چه هدفی دنبال می كنند وچه سودی می برند ؟ بركشیدن اجنبی تا اوج قله عزت و نشاندن نیاكان در حضیض ذلت نشانه علوطبع است یا خودباختگی ؟ فرهنگ و تمدن ملی را زیر سئوال بردن و برآن تاختن چه افتخاری می آفریند ؟ این ناسپاسی را چگونه توجیه كنیم ؟ خوش خدمتی به اجنبی یا خودزنی ملی ؟
ممكن است دوستی بگوید . خودت واژه عربی بكار می بری و وامداری پارسی را انكارمیكنی؟ و یا انبوهی لغت عربی را مثال بیآورد و بگوید اینها نشانه ضعف زبان پارسی است . در پاسخ باید عرض كنم چنین نیست . چنان است كه خانه كامل و آبرومندی با مصالح مرغوب داشته باشی . و در معرض تخریب سیل بنیان كن قرار گیرد . نیمه آن ویران شود و نیمه دیگر را با مصالح نامناسب و آنچه سیل آورده ترمیم و بازسازی نمائی . وقتی مهاجمان به كشوری تاختند و آن را زیرسلطه گرفتند . سیل واژگان بیگاتنه سرازیر می شود . و ملت مغلوب چاره ای جز پذیرش ندارد . فرهنگ مهاجم چون موریانه تار و پود فرهنگ مغلوب را می گسلد . تا جائی كه مردم ناچار شوند زبان بیگانه را بپذیرند و زبان خویش از یاد ببرند . وبرما نیز چنین رفت .
واژه های عربی وامی نبود كه با رضا و رغبت گرفته باشیم . بلكه تهاجم فرهنگی بیگانه بود كه با زور شمشیر برما تحمیل شد . اما بزرگمردی از خطه ایران زمین قامت برافراشت و از زبان مظلوم فارسی دلیرانه دفاع كرد . چنانكه خود گوید .بسی رنج بردم در این سال سی عجم زنده كردم بدین پارسی بنا كردم از نظم كاخی بلند كه از باد و باران نبیند گزندمشهور است كه از حسنین هیكل روزنامه نگار و روشنفكر مصری پر سیدند . شما كه قبل از آمدن اسلام قبطی بودید و زبان عبری و یا فنیقی داشتید . چه شد كه به یكباره زبان شما عربی شد . و جوابی كه او می دهد تامل بر انگیز است : وی می گوید ما شخصیتی چون فردوسی نداشتیم .
ششصد سال سلطه مداوم تازیان سبب شد واژه های عربی در گستره زبان فارسی ریشه بدواند چندان كه امروز دیگر رهائی از آن ناممكن می نماید .خوشبختانه فرهنگ و تمدن و زبان ما آنچنان نیست كه از آن گریزان باشیم . و این نه به معنای خودشیفتگی كه بیان واقعیت است . ما هیچ نیازی به لاف و گزاف نداریم . زیرا اسناد نقش بسته بر سنگ نوشته ها و آثار باستانی موجود گویای این ادعاست .
اینكه عده ای بخواهند زبان پارسی یادگار نیاكان ر ا خوار و خفیف كنند و ما را به دریوزگی فرهنگ بیگانه به تعظیم و كرنش وادارند تحمل نخواهیم كرد . هركس كه ارزشهای ملی را تحقیر كند آبروئی بدست نخواهد آورد . نه بیگانه برایش كف می زند و نه ایرانی به سینه اش مدال می چسباند . بلكه به منزله آفتی است كه ازخوان نعمت این سرزمین می خورد و سم كشنده خود را در شریان فرهنگش تزریق می كند . نمك می خورد و نمكدان می شكند . گرچه در منطق اخلاق خودستائی نكوهش شده . اما خودشناسی و خودباوری و عزت نفس نشانه فضیلت و فرزانگی است .
![[-]](https://daftarche.com/images/bootbb/collapse.png)