[Aria Farbud]

دارو، درمان، پزشکی

[SIZE=3]
[/SIZE]

دگر، بوی های خوش آورد باز------------- که دارند مردم به بویش نیاز
[SIZE=3] پزشکی و درمان هر دردمند---------------- درِ تندرستی و راه گزند


[/SIZE]

[SIZE=3]چون آوندها ساخته شدند، بی گمان مردمان با گردآوری برگها و میوه های خوشبو، آنها را در آوند می ریختند، و هاون های سنگی فراوان هنوز در گوشه و کنارِ این سرزمین برجای مانده، که نشانه ایست از آنچه که در آن هنگام برای کوبیدنِ گیاهان و خوراکها انجام می گرفته است.
[/SIZE]

[ATTACH=CONFIG]2835[/ATTACH]

گوهر تپه مازندران _بهشهر

هزاره سوم تا یکم پیش از زادروز

[SIZE=3]
بدنبالِ کوبیدن ، گرفتنِ افشره یِ گیاهان پیش می آید، که هریک از آنها بویی ویژه یِ خود دارند، و در گذر سده ها و هزاره ها، از بوی های خوش گیاهان، پی به ویژگی های درمانی آنها بردند، و دردها با آنها بسپوختند.
چنانکه پیداست برترینِِ این افشره ها، افشره یِ گیاهِ هوم بوده است که درمانبخشِ بیماری سرماخوردگی است و نوشیدن آن شادی آور نیز هست.

((نماز به هوم، که منشِ درویش را چون آنِ توانگر، بزرگ می کند)) یسنا10، بند 13
((آری، همه ی مَی های دیگر را، خشم خونین سلاح، در پی است اما آن می هوم را، رامش و راستی همراه است...)) یسنا10، بند 8

گیاه هوم با این ویژگی ها، چنین گرامی شد که پسان، به هنگام سرودن یسنا، از برآمدنِ آفتاب تا نیمروز را - که هوم در هاون کوبیده می شده می شد- ((گاهِ هاون)) نام نهادند، و نمازِ این گاه نیز ((نمازِ هاونگاه)) نامیده می شود!
می باید که ((هاون)) را نخستین کارخانه یِ داروسازیِ جهان در شمار آوردن!

نیاکانِ ما، این نخستین ابزار را که نخستین داروی درمانبخش با آن فراهم می شد چنین می ستودند:

((با آب های نیک، این زَور های zavr (آبی بوده است که در آفریدگان ها پس از یسنا خوانی، برای خوشنودی سپندارمذ بزمین نثار می کردند، یا به گیاهان) آمیخته به هوم ، آمیخته به شیر، آمیخته به هذانئپتا (گیاهِ سبزِ خوشبو کننده) از روی راستی گذاشته شده را خواستارِ ستاییدنم و با آب های نیک آبِ هوم را خواستارِ ستاییدنم و هاونِ سنگین را خواستارِ ستاییدنم)) یسنا دفتر نخست ر 218

و این سخن نشان می دهد که هاونِ سنگین هوم را -که پسان آهنین نیز شد- با آب و شیر و هوم ماده یِ خوشبوکننده ( که همگان پلشت زدای بشمار می روند) می شسته اند.
درخت در زبان اوستایی ((دااورو)) dâuru نامیده می شود، و در گذر از اوستا به پهلوی، بگونه یِ ((دار)) برآمده است، و ((داروک)) درختچه و بوته است، و چنانکه پیداست، پیش از پیدا شدنِ داروهای شیمیایی، همه ی داروها را، از بوته ها و درختچه ها برمی گرفته اند.

واژه ی ((داروک)) پهلویِ کهن، در پهلویِ نو به گونه یِ ((داروگ)) درآمد، , و با همین گونه یِ نو، ره بزبان هایِ اروپایی گشود که آنرا در انگلیسی drug، در فرانسوی drogue، و در ایتالیایی و لاتینی droga می خوانند.
گذرِ این واژه از ایران به اروپا، نشان دهنده یِ آنست که نخستین بار ایرانیان، پی به درمانبخشیِ گیاهان برده اند، و دارو با نام خود، و با اندک دگرگونی در آوا، از ایران به اروپا رفته است، و سرزمین ایران -که می باید با مرزبندی های امروز، آن را ایرانِ فرهنگی بنامیم- خاستگاه بهترین و برترین گونه های گیاهانِ داروییِ جهان است، و امروزه برخی اروپایی که دوباره روی به داروهای گیاهی آورده اند، گیاه را از این مرز فراهم می آورند.

واژه یِ ((مذ)) یا ((مَد)) در اوستا، مست بودن، شاد بودن، خوش بودن است، و همین واژه برای بهبود دادن، به تندرستی برگرداندن (بیمار) نیز کاربرد دارد، و از سنجشِ این دو واژه چنین برمی آید که بیمار و رنجور یا دردمند را دوباره زندگی بخشیدن، یا دوباره شاد و سرخوش کردن، بیاریِ ((مَدَ)) برمی آید، چنانکه ((وی مَد)) فرمانِ دارویی برای بیماری است.

در زبان فرانسوی پزشگ را medecin ,در زبانِ ایتالیایی medico می خوانند، و روشن است که این نام از واژه یِ ((مَدَ)) اوستایی برآمده باشد، اما این پاژنام در زبان اوستایی ((بَ اِشَ زَ)) baeša-za و بگونه ی ساده تر ((بَ اِشَز)) baešaz خوانده می شود.

بخش نخست این واژه ((بَ اِ شَ)) در زبان پهلوی و نیز فارسی بگونه ی ((بِیش)) (در شاهنامه : بیش باد : درد باد در دو رج آمده، واژه ی بئس در عربی با بیش از یک ریشه است) درآمد که رنج و درد بوده باشد و بخش پایانیِ آن ((زَ)) ریشه یِ زدن است و برروی هم ((زدن یا از میان بردن درد و رنج)) است که کار درمانگر یا پزشک است.

این واژه در زبانِ پهلوی بگونه یِ ((بچیشک)) bicišak و در زبان ارمنی به گونه یِ بجیشک، در زبان پارسی به گونه ی بجشک و پزشگ درآمد.

در ایران باستان پزشکان را رده های گوناگون بود:

[SIZE=4]داروپزشک[SIZE=3]، پزشگی که با دارو درمان می کرد.
کاردپزشک، که با بریدن و دوختن، بیمار را درمان می کرد.
دامپزشک، پزشگ جانوران
دات پزشک، پزشگی که اندازه یِ آسیب بر جانوران، یا مردمانِ آسیب دیده را به دادگاه گزارش می کرده است. (پزشکیِ قنونی)
مانتره پزشک، پزشگی که با گفتارِ اندیشه برانگیز بیمار را درمان می کرد (گفتار درمانی).

در نوشته های باستانی، یکبار، در ((یادگارِ بزرگمهر)) نام از ((روانشناس)) دیده می شود و سخنی که بزرگمهر درباره یِ روانشناس گفته، چنین است: [SIZE=2]
((چه کس پشیمان تر؟ خودپرست، هنگامی که به پایانِ کار رسد، (بمرگ نزدیک شود) و روانشناسِ دروغگویِ وَرَنیکِ (شهوتران) پس خردِ روشناس[/SIZE][/SIZE] (روشناس، نامبردار، مشهور) که برای ناشناسان کوششِ سودمندانه کند.)) متن های پهلوی ر 97.


[SIZE=3]پیداست که این گروه ها در زمان پسین پیدا شده اند، و پزشکی در زمانِ جمشید، برپایه یِ داروپزشکی بوده است، اما برای کشوری که پیداییِ پزشگی اش به چنان زمان دور می رسد، پیشرفتی اینچنین دور از اندیشه نیست!

کاری که امروز سزارین می نامند، از داستانِ زادنِ قیصرِ روم، ((سزار))، برگرفته شده است. اما بایستی دانستن که مادر سزاربه هنگام زایش مرده بود، و چون چنین شد، شکم او را پاره کرده کودک را از زهدانش بیرون کشیدند، باز آنکه سه هزار سال پیش از آن، در سیستان، رستم را از شکمِ مادر زنده بیرون آوردند.

ابزارهای پزشگی که در ایرانِ چندهزار سال پیش، بکار می رفته است، و در هنگامِ فریدون از آنها یاد خواهد شد، خود، گواهِ زنده و گویایِ پیشرفتِ این دانش در خاستگاه دانش پزشکی است.


(فریدون جنیدی - از نسک داستانِ ایران بر بنیاد گفتارهای ایرانی)






پارسیگر


[/SIZE]



[/SIZE][/SIZE]
[SIZE=4][SIZE=3]

[/SIZE]
[/SIZE]