[Russell]

قصه‌ی کلثوم ننه‌ی بی سر و ته! مشروطه اولین جنبشِ دموکراسی‌خواهی خارج از اروپا در جهان بود، حالا چگونه مردمِ برده‌دار و نژادپرستِ آمریکا می‌توانند دموکراسی و حکومتِ قانون داشته باشند و مردمِ ایران نه، تنها شما می‌دانید، اسپاگتی هم گمان نکنم بداند. جز اینکه مدعی شوید مثلا در آمریکای زمانِ جرج واشنگتن، مردم از طریقِ دستگاهِ آموزشِ عالیِ پیشرفته و ترازِ اول با نظریاتِ هابز و روسو و افلاطون آشنا بودند. بد هم نیست که به نوشته‌های آخوندزاده، کرمانی، تقی‌زاده و فروغی و دیگران بزنید که هتا همین الان هم پیشرو و درخشان محسوب می‌شوند، مثلِ سیرِ حکمت در اروپا، اثر فروغی که می‌توان آنرا بهترین اثرِ فارسی در موردِ تاریخ فلسفه دانست. فریدونِ آدمیت، در نوشته‌های خود به زیبایی نشان می‌دهد که چگونه روشن‌فکرانِ دورانِ مشروطه، جریانی را پایه‌گذاری کردند که در تمامِ دورانِ روشنفکری پس از آن هرگز تکرار نشد، چه از لحاظِ تاثیرگذاری در جامعه و چه از لحاظِ پیشرو بودن.

جالب است دوستان سخن از حفظ تمامیت ارضی ایران و معرفی فردوسی و تاسیس دانشگاه تهران میزنند غافل از اینکه همین‌ها هم کار انسان فرهیخته‌ای بنام محمد علی فروغی بود وگرنه رضاشاه نمیدانست درست نمیدانست که فرق دانشگاه با غسالخانه چیست.