[Mehrbod]

صحبت از نظم یک مجموعه بدون در نظر گرفتن هدف معنی نداره، وقتی مجموعه ای رو منظم می دونیم یعنی اجزا در راستای یک هدف خاص منظم و هماهنگ شدند و کارکرد همه اجزا برای رسیدن به هدف باشه ، با تعریف های متفاوت از هدف می تونیم شکلهای متفاوتی از نظم رو داشته باشیم. اگه مجموعه ای دارای ناظم باشه، او از ابتدا اجزا را با توجه به هدف می چینه مگه اینکه نیاز به آزمون و خطا داشته باشه. تفاوتی بین طراحی هوشمند و برهان نظم نیست، طراحی هوشمند به نظر من تنها بیان مدرن تر و شسته رفته تری از برهان نظم هست.

نکته‌‌ی درخوری بود بانو آنجلا، ولی یک چیز را نباید فراموش کرد که سیستم‌های ناساماند (=بی‌نظم) میتوانند
خود-سامانده (self-organizing) باشند: از ناساماندی جهانیک (global) به سامانمندی آشیانیک (local) میرسیم.


همچنین گر نیک بنگرید، در نگرش به تراز سامامندی هر سیستمی نیاز به یک دیدگاه (= point-of-view) میرود.

باغبان با هرسِ باغچه به سامانمندی از دیدگاه خود میرسد، ولی از دید مورگانی که آنجا
میزیوند خانه کاشانه‌اشان آشفته شده و واپسین چیزی که در این هرس میبینند سامانمندی است!