[Mehrbod]

...بناست ما ادیان را با هم مقایسه بکنیم و هر کدام بهتر بود را مورد ستایش قرار بدهیم یا منطق و دانش و عینیت را سنجه بگیریم و هرچه با آن هماهنگی نداشت را از زیر تیغ برنده‌ی نقد عبور بدهیم؟ پیچیدگی ادیان سامی برآمده از پیچیدگی‌های زندگی مردمانی‌ست که آن‌را پدید آورده‌اند، هم‌اکنون نیز می‌بینید که از آخوند و پاپ توقع می‌رود پیرامون همه چیز، از تلفن همراه تا کاندوم اظهار نظر بکنند و آن‌ها را پوشش بدهند.

بنا به چیزی که نیست، ولی گفتیم در همسنجی میان زرتشت و اسلام بی‌مهری بسیاری میرود، اگرنه روشن است که هر دو دینی آسمانی (= پنداریک {تخیلی}) هستند، ولی این کجا و آن کجا!

پیچیدگی دین هم نمایانگر ناکارآمدی آن است. دین و آیین‌های زندگی بایستی ساده و پراکنده باشند و خود زاینده رویکردهای دیگر.
در زرتشت برای نمونه گفته دروغ نگویید و هرگز وام نگیرید که شما را به دروغگویی بیشتر می‌وادارد. این دو قانون بسیار ساده از گونه نایشیک (منفی)
خود راهکار بسیاری از دشواری های آدمی میشوند.

یا اینکه در جای جای آن آدمی را به خردورزی می‌اندرزد و اینکه کاربرد اندیشه و خرد، چنانکه بالا هم گفتیم خود به خود به نیکی می‌انجامد؛ ما در فلسفه خردگرایی هم چیز دیگری نداریم.

در کنار همه اینها، رویکرد زرتشتی‌گری همواره بر افزودن به شادمانی است و فراخوانی آدمی به خوشی بردن از زندگی و ارزش دادن به آن.
این را میخواهید با مسیحیت بهمسنجیم که خدا در کالبد آدم به زمین میاید و به صلیب کشیده میشود تا گناهان مردم بخشوده شود!؟
یا با اسلام بهمسنجیم که یکبند می‌نالد خدا قهار و مکار و کینه‌توز و .. است و در دوزخ بهمان بهمانتان میکند؟


آب و آتش و باد و خاک (چهار آخشیج) چیزی بیشتر از نمادهای سازنده زندگی نیستند.

درباره زرتشت و رسیدن به جاودانگی (مینوی و خاکی):

پروردگارا؛ دو بخشش «رسایی و جاودانگی» مردم را به فروغ مینوی و آگاهی درونی خواهد‌ رسانید. در پرتوی نیروی خواست، منش پاک، راستی و پاکی، دوستی و باور به اهورامزدا، زندگانی پایدار و نیروی مینوی می‌افزاید. ای خداوند خرد، در پرتوی این فروزگان بر دشمنان فیروزی توان یافت.
(یسنا – هات ۳۴ بند ۱۱)

ای اهورامزدا بشود که با اندیشه‌ی یک به تو نزدیک شوم و با پیروی از داته «اشا» به ارزش‌های مادی و مینوی (معنوی) خود پی برم تا بدینراه دینداران را به سرای روشنی و خرمی و زندگی نیک هر دو جهان رهبری کنم.
یسنا ۲۸ بند ۲

«دانایی که آیین راستی را می‌گستراند و مردم را از پیام سپنتایی (مقدس) که آنها را به رسایی و جاویدانگی رهنمود است بیاگاهاند، از بهترین خوشبختی برخوردار خواهد شد.» گاتها- هات۳۱، بند۶٫

رونوشت:
در گات‌ها به شش نام نِماره شده و هریک از آنها نیز فروزه ای (صفتی) از اهورامزدا دانسته شده اند، چه این فروزه ها در آدمی وجود دارند و آدمیان با بهره گیری از این فروزه های اهورایی است که میتوانند تا به جایگاه خدایی و یکی شدن با خدا پیش روند.

شش فروزه این میباشند:

1. وَهیشتامَنَ، Vahištâ mana :
بچم برترین خرد و اندیشه میباشد؛ وهومن (خردنیک) را میتوان بازتابی از وهیشتامن دانست.

2. اَشَه وَهیشته، Aša vahišta :
در پارسی <اردیبهشت> شده است و بچم بهترین اشویی و راستی میباشد، بهترین اشا: اشایی که قانون و هنجار دگرگون ناپذیر گیتی میباشد و همان خواست اهورایی است.

3. خَشَترَ وَئیریَه، Xašatra vaee riya :
سومین فروزه ی اهورایی و بچم نیرو، توان و شهریاری خدایی میباشد، نیرویی سازنده و پیش برنده نه ویرانگر، این واژه در پارسی به گونه ی شهریور در آمده.

4. سِپَنته آرمَئیتی، Sepanta Âarmâiti :
این واژه بچم مهر، ایمان و آرامش افزاینده و پاک میباشد چه در نتیجه ی مهر، وفاداری دوستی، فروتنی و همدردی بدست می آید، این واژه در پارسی اسپند شده است.

5. هَاور وَتات، Hâur Vatât :
بچم پیشرفت و رسایی (تکامل) میباشد، چه در پی کاربرد فروزه های پیش از خود است که بدست می آید و نشانی است از خودشناسی؛ این واژه در پارسی به خورداد شده است.

6. ا َ مِرتات، Amertât:
این واپسین از شش فروزه ی اهورایی بچم نامیرایی و جاودانگی میباشد. چه بیشتر دو فروزه ی هورتات و امرتات با یکدیگر در اوستا آمده اند، که میتوان چنین دریافت که راه رسیدن به جاودانگی و بیمرگی همانا پیشرفت و رسیدن به رسایی است، همچنین امرتات پیامد کاربرد پنج فروزه ی دیگر میباشد؛ این واژه در پارسی اَمُرداد شده است و بنادرستی مُرداد هم گفته میشود، هنگامیکه چم مرداد میشود مرگ و نیستی!

این شش فروزه در یسنای <هفتَن یشت> بگونه ی <امشاسپندان> آمده اند و چم خود این واژه را دَهِشمندان جاوید دانسته اند و در اثر باورهای پیشا‌ اشوزرتشت، به اینان سویه‌ی نگاهبانی داده های اهورایی داده شده است، چونانچه:

وهومن: نگاهبان جانوران در گیتی ونگهدارنده‌ی خرد نیک در جهان مینوی.
اشا: پاسدار آتش و همچنین تندرستی.
خَشَترا: نگهدار فلزها و نگهبان دارایی‌.
آرمَئیتی: پاسدار زمین، مهرافزای و راهنمای سُهش‌ها (احساس‌ها)
هَاور وَتات: پاسدار آب و راهنمای وژدان.
اَمِرتات: نگهبان گیاهان و پاسدار بهترین زندگی و نامیرایی.

همچنین سه فروزه ی وُهومَنَ، اشا و خَشَترا در دستور زبان گات ها خنثی و دیرتر نرینه شده‌اند و سه فروزه ی آرمَئیتی، هَاوروَتات و اَمِرتات مادینه هستند و نشان دیگری است در برابری زن و مرد در باور ایرانیان، چه پیش از اشوزرتشت و چه پس از وی.

بجز این فروزه ها و امشاسپندان، در هنود (اثر) رخنه باورهای پیش از اشوزرتشت، آنهایی که پیش از وی از خدایگان بودند، در جایگاه ایزدان در کیش زرتشتی درآمدند، ایزدانی که پدید آمده ی اهورامزدا هستند، همچون میترا، آناهیتا، سروش و...