[Russell]

من علی را یک انسان در نظر گرفتم و درباره ی روش قضاوت درباره ی او اظهار نظر کردم، معتقدم همین ملاحظات را باید درباره ی هر شخصیت تاریخی دیگری مدنظر داشت، انسان ها صرف نظر از اعتقاداتشون میتونن کار خوب یا بد انجام بدن. ولی شما گفتید که مدعاهای مسلمانان باعث شده که قضاوت های اخلاقی شما درباره ی علی بدین شکل باشه که هست. این یعنی جدل کردن با یک مسلمان.شما مطلق بودن اخلاق در اسلام رو وارد بحث کردید و از دید خودتان بین اعتقادات من (نسبی گرایی و مطلق انگاری اخلاقی به طور همزمان) تناقض پیدا کردین، این یعنی جدل با یه اسلامیست.

شما میگویید ما باید بدون وارد کردن ارزشها به بحث علی را بررسی کنیم.آنچه من میگویم اینست که:
ما درباره تعداد زنان چنگیز مغول و کوروش و مزدک بامداد هم صحبت کنیم بطور خودکار بحث ارزشی جلوه خواهد کرد.علی تمام شهرت و اهمیتش را بواسطه اسلام و ادعاهای اسلامیست درباره او دارد.علی به عدالتش است که علیست و ما نامش را میدانیم،حالا بفرمایید چطور میتوان عدالت علی را از موضعی خارج از اخلاق مطرح کرد!
از طرف دیگر ما در صدد نفی ادعای مسلمین هستیم.شما ما را نکوهش میکنید در حالی که ما اینجا ادعاهای نادرست مسلمین را پوچ میکنیم.ادعای ما این نیست که همه کارهای علی نااخلاقی بوده.ادعای ما این است که اینکه ادعای اینکه همه کارهای او اخلاقی بوده پوچ است.بهمین دلیل فقط جهت نشان دادن تناقض مومنین میتوانیم وارد اخلاق شویم بدون اینکه ادعایی اخلاقی مطرح کرده باشیم.
ما و شما هر دو میدانیم که تعداد همسران علی در نبود ادعاهای مسلمین و عواقب آن اساسا اهمیتی ندارد.آنچه عجیب است موضع بی طرفی اخلاقی شماست که میفرمایید در اینجا ما و مسلمین هر دو بخاطر وارد کردن اخلاق اشتباه میکنیم.ما میگوییم بیطرفی اخلاقی در مورد این مساله و عواقبش خودش نااخلاقیست.
از طرف دیگر تاریخ هم در خودش این ورود ارزش را دارد.خود اینکه ما از علی و چنگیز و کوروش و مزدک و... سخن میگوییم بعنوان سوژه بحث بخاطر وجود ارزش است.
همچنین شما میگویید این خود را جای دیگران گذاشتن باعث میشود ما نتوانیم در مورد شخصیتهای تاریخی قضاوت اخلاقی داشته باشیم.
ما هم گفتیم این تفاوت شرایط قضاوت را بکل ناممکن نمیکند.چرا که ما میتوانیم سعی کنیم شرایط را در نظر بگیریم و از طرف دیگر ما رفتار شخصیتهای تاریخی را نسبت به یکدیگر داریم مانند نبرد علی و عمرابن عبدود.