ص131
اسلام معتزله 2

در اواخر سده نخست هجری ایرانیان دو زبانه (سنهویه و پسرانش) جریانی فکری را شکل دادند. این جریان برپایه آزادی اراده انسان است.

سپس غیلان بن غیلان و جعد بن درهم قدریه را پایه ریزی کردند که می گفت اعمال انسان را خدا مقدر نکرده بلکه خود انسان اختیار دارد و معنای درست این مذهب اختیاریه است.

قدریه میگفتند خدا اراده به انسان داده و او در تصمیم گیری و عمل آزاد گذاشته تا خودش تصمیم بگیرد.

غیلان می گفت همه مسلمین حقوق برابر دارند از جمله در امور سیاسی لذا امامت و حکومت منحصر به قریش نیست و امام کسی است که مسلمانان با اجماع خویش او را انتخاب و به خلافت برسانند. (شبیه عقیده خوارج).

جعد و غیلان درصدد بودند که خداشناسی ایرانی را وارد اسلام کنند، همان خداشناسی که معتزله دنبال کردند.

جعد و غیلان به سبب عقایدشان سر انجام توسط خلیفه اموی اعدام شدند.
ص134