[Kaveh]

بخشی از مقاله خلقیات ما ایرانیان از جمالزاده

صفات پسندیدهء ایرانیان
...
در اینصورت اگر بحق یا ناحق معایبی برای ما میشمردند نباید یاد برآشفته و متألم باشیم.ما باید فکر کنیم که تمام بیگانگانی که با ما ایرانیان‏ رفت‏وآمد و سروکار و نشست و برخاست و آشنائی پیدا کرده‏اند تقریبا همه‏ بالاتفاق و یک‏زبان گفته و نوشته‏اند که ما ایرانیان مردمی بااستعداد و تمدن‏منش و خون‏گرم و باعاطفه هستیم و در معاشرت با دیگران دارای‏ خاصیتهای ممتاز بسیار مطلوب و دلپسندی هستیم که عموما ستوده‏اند و رویهمرفته ما را کاملا«مدنی»دانسته‏اند و ما را تیزهوش و سریع الانتقال‏ و حاضرجواب و خوش‏مشرب و خوشمزه و خوشزبان و خوش‏سلیقه و باذوق‏ و خوش‏صحبت و خوش‏معاشرت شناخته‏اند و تقریبا همه بدون استثناء تصدیق نموده‏اند که ایرانی آدمی است بلندنظر و مبادی آداب و مهماننواز و دست و دل‏باز و عموما آبرومند که با سیلی صورت خود را گلگون نگاه‏ میدارد و خلاصه آنکه مردم ایران را با قابلیت و استعداد و صاحب لیاقت‏ میدانند و سرباز ایرانی را از لحاظ قناعت و باندک راضی بودن و بقبول‏ سختی و مشقت و حتی بشجاعت و ازخودگذشتگی میستایند و روستائیان‏ ایرانی را یعنی اکثریت کامل ساکنین آب و خاک این کشور را زحمتکش و قانع و وفاپرور و خوش‏باطن و باایمان و اهل رضا و توکل میدانند.
دانشجویان ما در مدارس فرنگستان عموما بالاتر از حد متوسط هستند و حتی عدهء نسبة قابل توجهی از آنها از جمله دانشجویان ممتاز بحساب میآیند و هزار و چهار صد سال پیش در حق ما گفته‏اند که«اگر علم در ثریا باشمردمی از مردم پارس برآن دست خواهند یافت».

و استقبالی که مردم ایران و بخصوص روستائیان از«سپاه دانش» کردند بخوبی علاقه و عشق ایرانیان را بعلم و دانش میرساند.همین اواخر در یکی از روزنامه‏های ایران میخواندم که یک نفر رعیت آخوند کوری را برای درس دادن به بچه‏هایش اجیر نموده است و میگفته است که گرچه ما خود قدرت و استطاعت نداریم که گوشت بخوریم و این آخوند از ما گوشت تقاضا میکند و از هرکجا شده است برای او گوشت تهیه میکنیم که‏ حتی المقدور بماند و بچه‏های من بی‏معلم و بی‏درس نمانند.

آیا همین بیگانگان بصد زبان از سلیقهء ایرانیان بتحسین و تمجید سخن نزده‏اند.آیا در کتاب نمیخونیم که«حقا که ایرانیها طبع شاعرانه‏ دارند.از سردر خانه و پردهء اطاق و آئینهء خلوتشان گرفته تا شانهء ریش‏ و طاس حمام و تختهء بازی و سفره نان و فرش زیر پایشان و حتی قاشق‏ آش و شربتشان هریک آیت و نمونه است از ذوق و شوق این مردم یک لاقبا که با شکم گرسنه و جیب خالی تکیه بر اریکه استغنا زده قدم را از کنگرهء عرش پائین‏تر نمیگذارند و سلطنت را در پاکبازی و سبکباری دیده پشمین- کلاه خویش را بصد تاج خسروی نمیفروشند.»

پروفسور براون که ایران و ایرانی را بهتر از هرکس میشناخت‏ گفته است که در همین زمانهای اخیر ایرانیان در دو مورد چنان شجاعت‏ و فداکاری و ایمان و جان‏نثاری از خود بمنصهء ظهور رسانیدند که کاملا زنده بودن و حق‏جوئی و جوانمردی آنها را باثبات رسانید یکی در موقع‏ ظهور باب‏1و دیگری در موقع انقلاب مشروطیت.

تمام مورخین طرز رفتار و بزرگواری اولین پادشاهان ایران را با دشمنان مغلوب و منکوب خود ستوده و میستایند و حتی دشمنان ما یکی از ارکان اساسی تربیت ایرانیان قدیم را راست‏گوئی و احترام براستی‏ شمرده‏اند و ادبیات فارسی ما که هزار سال عمر دارد یکی از شامخ‏ترین‏ کاخهای معنوی دنیا بحساب میآید که هرروز قدر و مقام آن بهتر و بیشتر روشن میشود.

در بیست و چند قرن پیش از این یونانیان دشمن خونی ما ایرانیان بودند و با وجود این مورخ بزرگ آنها هرودوت که او را ابو المورخین خوانده‏اند بیست و چهار قرن پیش در حق ایرانیان چنین‏ گفته است:

«ایرانی مجاز نیست از چیزی که عملش قبیح و غیر مجاز باشد سخن براند و در نظر آنها هیچ چیز شرم‏انگیزتر از دروغ گفتن نیست و از دروغ گذشته قرض کردن هم در نزد آنها بغایت زشت و مکروه است و (1)حکیم و دانشمند بسیار معروف فرانسوی ارنست رونان در کتاب پرارج‏ خود«حواریون»شهامت و از جان‏گذشتگی هواداران سید علی محمد باب را در موقعی‏ که بامر ناصر الدین شاه آنها را بقتل میرسانیدند با ایمان و رشادت فوق العادهء هواداران‏ حضرت مسیح در آغاز ظهور مسیحیت مقایسه نموده است.

برای این زشتی علتی که بیان میکنند این است که میگویند آدم مقروض‏ گاهی مجبور میشود دروغ بگوید».