[Ouroboros]

یکجوری دعوا بر سر این داستان "لوح سفید" بودن انسان نیست؟

اصلا اینطور نیست، تکامل انسان بخشی ناچیز از چالش است، اختلافات بسیار گسترده‌تر هستند. مشکل بر سر «رانه‌ی اصلی» تکامل است، داوکینز فرگشت را تطور ِ ژن‌ها تلقی می‌کند، به این معنی که ارگانیسم‌ها به عنوان حاملان ژن‌ها عمل می‌کنند و مفعول تکامل هم ژن‌ها هستند، یعنی تکامل انواع در حقیقت تکامل ژن‌هاست، و در هر نوعی از انتخاب(طبیعی، جنسی...)این ژن‌ها هستند که مورد گزینش قرار می‌گیرند. گولد اما طرفدار دیدگاه انتخاب چند مرحله‌ای‌ است، یعنی تاثیری که ژن‌ها بر یکدیگر، بر فرد، گروه، محیط و ... می‌گذارند، و اینکه پراکنش/گوناگونی ِ ژنتیکی نتیجه‌ی فرعی تکامل است نه هدف آن. داوکینز همچنین نقشی به مراتب درجات برجسته‌تر برای انتخاب جنسی و طبیعی قائل است. گولد طرفدار دیدگاهی مبتنی بر تعادل ِ نقطه‌ای‌ست، به این معنا که دوره‌هایی از دیگرگونی‌های شدید، بنیادین و سریع رخ می‌دهد که درپی ِ آن دوره‌های طولانی از چیزی شبیه سکون یا حفظ تعادل رخ می‌دهد، داوکینز با این نظرگاه مخالف است و از نظریه‌ی تکامل تدریجی و دائمی در پروسه‌های زمانی نامنظم و نزدیک(تر)بهم پشتیبانی می‌کند. مشکلات فرعی پرشمار دیگری هم هست، مثل اینکه گولد یکسره مخالف مفهوم ِ«پیشرفت» در تکامل است و استدلال می‌کند که جانداران دوره‌ی کامبرین ِ میانی از نظر پیچیدگی و گوناگونی تفاوت چندانی با جانداران امروزی نداشته‌اند، به نظر داوکینز اما، پیشرفت اصلی‌ترین بخش به هنگام برسی ِ گونه‌ها محسوب می‌شود، اسناد برای تائید یا تکذیب یکی از این دو نظریه‌ی در حال حاضر کافی نیستند. اختلاف بزرگ دیگر بر سر رهیافت انطباقی(Adaptationism) بر تکامل بود که گولد مخالف سرسخت، و داوکینز از برجسته‌ترین مدافعان آن محسوب می‌شد و حتی کار را به افراط می‌کشاند(گولد جایی به شوخی گفته بود که حتی یکی از ویژگی‌های غیرانطباقی در یک جانور کافی‌ست تا داوکینز به گریه بیافتد. و البته صدها مورد از آنها در طبیعت یافت می‌شود).

اختلافات دیگری هم وجود دارد که بیشتر به روشمندی مربوط است تا مفهوم، چنانکه گولد میان شاخه‌های گوناگون دانش به دیدگاهی روادار پایبند است، این نظر که مذهب و علم از دو چیز متفاوت صحبت می‌کنند و نباید با یکدیگر درگیر باشند، داوکینز شدیدا با این نظر مخالف است، و نقل قول معروف او «دانش حقیقت دارد» به نوعی معرف او برای مخاطب ِ عام است.