من یکی دو روز پیش داشتم درمورد اون شهابسنگ که اخیرا در روسیه منفجر شد تحقیق میکردم تا یک مطلب کوتاهی از جوانب جالبش که بروبچ ننوشته بودن بنویسم.
خب ضمن اینکه اخبار پراکنده بود و باید منابع متعددی رو میخوندم، بخاطر اینکه در اوایل این واقعه تخمین های اولیه ای درمورد مشخصات این شهابسنگ و حادثهء رخ داده زده شده بود و بعدا دوباره تخمین ها اصلاح شده بودن، یک مقدار کار سخت و گیج کننده شده بود.

خلاصه من مطلب رو درآوردم با کمی شک و تردید و در تاپیک درج کردم: سقوط شهاب سنگ در روسیه / صدها زخمی تاکنون (فیلم و عکس) - نجوم و اخترشناسی - هم میهن

ولی بعدش دنبال مطلب مرتبطی بودم در ویکیپدیا، که بعد با تعجب متوجه شدم یک مقالهء عالی درمورد این شهابسنگ به این سرعت در ویکیپدیا درج شده.
مقالهء ویکیپدیا رو که خوندم از صحت کلی مطالبی که خودم جمع آوری کرده بودم مطمئن تر شدم، ولی مقالهء ویکیپدیا دقیقتر و کاملتر بود و اگر از قبل خونده بودمش مطلبم رو یخورده دقیقتر و شاید کاملتر میکردم.

میگم واقعا جالبه که در ظرف مدت کوتاهی یک مقالهء به این قشنگی و دقت و کمال که مطالب مختلف رو جمع آوری و متمرکز کرده در این مورد، در ویکیپدیا ایجاد شد.
یجورایی شاید کاربران ویکیپدیا با هم رقابت هم میکنن.
مثلا نسخهء اول دقیقا در همون روز این واقعه، یعنی 15 فوریه، ایجاد شده که جز دو سه خط مطلب کلی چیز بیشتری نیست: 2013 Russian meteor event - Wikipedia, the free encyclopedia
بعد به تدریج ظرف مدت کوتاهی حتی در حد چند ساعت، مقاله رشد میکنه و حجیم تر و دقیقتر میشه. مثلا این نسخه ای هست که به نسبت حجیمتر شده: 2013 Russian meteor event - Wikipedia, the free encyclopedia
هم خود اون فرد ایجادکنندهء اولیه و هم چند نفر دیگه تا اینجا روش کار کردن.
بعد باز هم در عرض ساعتهای متوالی مدام مورد ویرایش افراد دیگری و خود اون فرد قرار میگیره که احتمالا با دریافت اطلاعات بیشتر و جدیدتر و معتبرتر اقدام به تکمیل و اصلاح مقاله میکنن.
مثلا در این نسخه: 2013 Russian meteor event - Wikipedia, the free encyclopedia
بالاش هم این اعلان رو اضافه کردن که این مقاله مربوط به یک واقعهء در جریان است و اطلاعات اون میتونن به سرعت تغییر کنن.
تا اینجا شاید مقاله صد بار و توسط ده ها نفر ویرایش شده.
خلاصه مقاله کم کم شکل میگیره و جنگولک منگولک و جدول و بخش بندی و عکس و چیزهای چشم نواز و یوزفرندلی هم بهش اضافه میشن.
واقعا با سرعت زیادی و توسط تعداد قابل توجهی کاربر مختلف.
یعنی شما حساب کنید چشم و گوش عقل و اطلاعات همهء این آدمها داره همکاری میکنه تا یک مقالهء با کیفیت و کامل تشکیل بشه.
کدام فرد یا منبع خبری میتونه براحتی با این سیستم جالب رقابت کنه و به تنهایی میتونه کاملتر و دقیقتر باشه واقعا؟ البته به شرطی که اشکالی در کارکرد این سیستم بوجود نیاد؛ که تاجاییکه بنده تاکنون دیدم و رشد اعجاب انگیز و کیفیت و موفقیت ویکیپدیا هم نشون میده، خوشبختانه اشکالات در این سیستم همکاری و فرایند عمومی و آزاد بقدر کافی مدیریت و کنترل میشن که بتونیم ویکیپدیا رو یکی از بزرگترین دستاوردهای جمعی بشریت بدونیم!
واقعا شما میتونید تکامل پرسرعت و زیاد این مقاله رو در نسخه های مختلفش مشاهده کنید. مثلا: 2013 Russian meteor event - Wikipedia, the free encyclopedia
هرکس یک چیزی بهش اضافه میکنه. و شاید بعضی اشتباهات دیگران یا خودشون رو هم برطرف میکنن بخصوص با بدست آمدن اطلاعات جدید و موثق تر.
آقا خلاصه منکه خسته شدم الان دارم صفحهء History این مقاله رو مدام میزنم میره صفحهء بعد. این مقاله تاحالا بیش از هزار و چند صد بار ویرایش شده! تاریخ آخرین ویرایش هم امروزه (18 فوریه).
خلاصه اینه که شما الان شاهد یک مقالهء عالی هستید: 2013 Russian meteor event - Wikipedia, the free encyclopedia
برای دیدن آخرین نسخه هم این لینک البته: 2013 Russian meteor event - Wikipedia, the free encyclopedia

تازه این امکان که آدم میتونه تمام نسخه ها و ویرایش های یک مقاله رو از اول تا آخر ببینه و اینکه هر فردی روی مقاله چی کار کرده و چی اضافه، حذف، اصلاح کرده، واقعا همهء این جریان رو کاملا شفاف و قابل پیگیری میکنه.

حالا شما چرا از ویکیپدیا استفاده میکنید؟
خب خیلی ساده است.
به همین دلیل که مشاهده میکنید!
شما با استفاده از ویکیپدیا از یک نیروی جمعی عظیم بهره برداری میکنید. تعداد زیادی مغز، اطلاعات، نفر/ساعت.
ویکیپدیا چیزیست واقعا مردمی و برای تمامی بشریت.
یک پدیدهء منحصر به فرد.
درسته ممکنه ریسک ها و کمبودهایی هم در استفاده از اون باشه، ولی واقعیت و آمار و تحقیقات به روشنی نشون میدن که این ریسک ها و کمبودها درمقابل مزایا و فواید و محتوای بدردبخوری که داره عددی نیستن.
تازه شما مجبور نیستید فقط به ویکیپدیا اتکا کنید؛ همونطور که بنده قبلش منابع دیگری رو هم خونده بودم (سایتهای خبری و همچنین سایت ناسا که البته مقالهء ناسا هم به اندازهء ویکیپدیا تمیز و کامل و مجهز نبود).
ضمنا در پایین اکثر مقالات با کیفیت ویکیپدیا، کلی لینک رفرنس زده و بیشتر مطالب نقل قول یا استنباط شده از منابع خارجی و خیلی وقتا بقدر کافی (حداقل تاحدی که من و شما بتونیم یا حوصله داشته باشیم پیدا کنیم و بقدر کافی معتبر بدونیم) معتبر هست.
یکسری مطالب هم که واقعا درکی و آموزشی و دریافت مستقیم هستن و اصلا بحث اعتبار و دنبال رفرنس معتبر گشتن اونقدرها معنا و اهمیتی نداره. آدمش باشه بخونه خودش با اطمینان خوبی میتونه درجهء صحت و کمال و دقت مطالب رو تشخیص بده و ازشون بهره برداری بکنه.

بهرحال هم دنیا دنیای نسبیت و تنوع و تعدد است و میتونم بگم در هیچ چیزی در این دنیا تضمین مطلق وجود نداره و همه چیز در یک جا یا گروه خاصی خلاصه نمیشه.
آدم هوشمند و توانمند، نحوهء استفاده و مزایا و محتویات بدردبخور هرچیزی رو پیدا و ازشون بهره برداری میکنه برای زندگی و پیشرفت بهینهء خودش.