دانشنامه قرآن و حدیث - محمد محمدی ری شهری - کتابخانه مدرسه فقاهت
نقل قول:حكم بهتان زدن به اهل بدعت
برخى از احادیث به حسب ظاهر دلالت دارند كه به منظور مبارزه با اهل بدعت ، بهتان زدن به آنها ، جایز ، بلكه لازم است . حدیثى كه از پیامبر صلى الله علیه و آله در این باره نقل شده، این است : إذا رَأَیتُم أهلَ الرَّیبِ وَ البِدَعِ مِن بَعدى ، فَأَظهِرُوا البَراءَةَ مِنهُم ، وَ أَكثِروا مِن سَبِّهِم وَ القَولِ فیهِم وَ الوَقیعَةِ ، وَ باهِتوهُم كَى لا یَطمَعوا فِى الفَسادِ فِى الإِسلامِ وَ یَحذَرَهُمُ النّاسُ وَ لا یَتَعَلَّمونَ مِن بِدَعِهِم ، یَكتُبِ اللّهُ لَكُم بِذلِكَ الحَسَناتِ ، وَ یَرفَع لَكُم بِهِ الدَّرَجاتِ فِى الآخِرَةِ . [4] پس از من، هر گاه شكّاكان و بدعت گذاران را دیدید ، از آنان بیزارى نشان دهید و بسیار به آنان ناسزا گویید و در باره شان بدگویى و افشاگرى كنید و آنان را مبهوت [و محكوم ]سازید تا به تباه كردن اسلام، طمع نكنند و مردم از آنها بر حذر باشند و از بدعت هایشان چیزى نیاموزند . براى این كار ، خداوند برایتان ثواب ها مى نویسد و در آخرت بر درجات شما مى افزاید .
برخى از فقها دلالت این حدیث را بر جواز بهتان زدن به اهل بدعت ، پذیرفته اند. [1] شیخ انصارى رحمه اللهدر توضیح این حدیث مى فرماید : جقوله باهتوهمج محمول على اتّهامهم وسوء الظنّ بهم بما یحرم اتّهام المؤمن به ، بأن یقال : لعلّه زان ، أو سارق ، وكذا إذا زاد ذكر ما لیس فیه من باب المبالغة . ویحتمل إبقاؤه على ظاهره بتجویز الكذب علیهم لأجل المصلحة ، فإنّ مصلحة تنفیر الخلق عنهم أقوى من مفسدة الكذب . [2] [جمله «باهِتُوهُم» كه در حدیث فوق آمده،] به این معناست كه : آنان را متّهم كنید و به ایشان گمان بد برید، به چیزى كه متّهم كردن مؤمن به آن، حرام است. مثلاً گفته شود كه : شاید زناكار باشد یا دزد باشد و امثال اینها و بالاتر از اینها كه در آن مبالغه نباشد. و احتمال دارد كه آن [جمله] را بر ظاهرش ابقا كرد، یعنى این كه به خاطر مصلحت ، دروغ بستن بر آنها جایز باشد ؛ زیرا مصلحت دور كردن و رماندن مردم از این گونه افراد، قوى تر از مفسده دروغ است . [URL="http://lib.eshia.ir/27255/16/100#_ftnref3"][3]
[/URL]لیكن علّامه مجلسى رحمه الله در توضیح حدیثِ یاد شده، مى گوید : وَ الظاهر أنّ المراد بالمباهتة إلزامهم بالحجج القاطعة و جعلهم متحیّرین لا یحیرون جوابا كما قال تعالى :«فَبُهِتَ الَّذِى كَفَرَ» [4] ، ویحتمل أن یكون من البهتان للمصلحة فإنّ كثیرا من المساوى یعدّها أكثر الناس محاسن خصوصا العقائد الباطلة ، وَ الأوّل أظهر ، قال الجوهرى : بهته بهتا أخذه بغتةً . [1] ظاهرا مراد از «مباهته» ، محكوم كردن آنها با دلایل قاطع است، به طورى كه حیران بمانند و از عهده پاسخ بر نیایند ، چنان كه خداى متعال مى فرماید : «پس آن كس كه كفر ورزیده بود، مبهوت ماند» . احتمال هم دارد كه به معناى بهتان زدن مصلحتى باشد ؛ زیرا بیشتر مردم، بسیارى از بدى ها و معایب را حسن و خوبى مى شمارند ، بویژه عقاید باطل را . وجه اوّل ، ظهور بیشترى دارد . جوهرى مى گوید : «بَهَتَهُ بَهْتا» یعنى: او را غافلگیر كرد . به نظر مى رسد كه مقصود از «باهتوهم» در حدیث یاد شده ، تجویز نسبت دادن كار خلافى كه اهل بدعت انجام نداده اند ، به آنها نیست ؛ زیرا این گونه رفتار ، نه تنها به زیان آنها نباشد ، بلكه با تلاش آنها براى اثبات بى گناهى خود و روشن شدن واقع براى مردم ، وسیله اى است براى مظلوم نمایى بدعت گزاران و بى اعتبار جلوه دادن سخن منتقدان ، كه در نهایت به سود آنان تمام خواهد شد .
بنا بر این ، در باره جمله یاد شده، یا باید معناى نخست علّامه مجلسى رحمه الله را پذیرفت و یا مى توان گفت كه مقصود از این بهتان ، بهتان اصطلاحى است، نه بهتان لغوى؛ یعنى در مواردى كه غیبت اهل ایمان ، بهتان محسوب مى شود ، در باره بدعت گذاران ، حكم بهتان را ندارد؛ بلكه به منظور مبارزه با بدعت ، اظهار خلافكارى هاى آنان ، لازم است .
موضوع جالبو تازه ای بود برام !! مبحث اخلاق اسلامی بسیار شیرینه :e405: ، و بیشتر از اون ماله کشی علامه مجلسی ... متن حدیث داره واضحا میگه "بدگویی" کنید و "ناسزا" بگید ، بعد جناب علامه میگه منظور از
«باهِتُوهُم» ،[SIZE=3] یعنی با دلایل قاطع اونها رو محکوم و مبهوت کنید [/SIZE] !!