[Dariush]

در سالهای اخیر در ایران و کلا همه‌جا مشهورترین و محبوب‌ترین کتاب تاریخ فلسفه دوره‌ی چند جلدی فردریک کاپلستون بوده و در دانشگاه‌ها با نامِ انجیلِ دانشجویان فلسفه شناخته می‌شود. تمامِ مجلداتِ آن در ایران از مترجمانِ مختلف چاپ شده؛ اما در موردش چند ایراد هست؛ یکی آنکه نویسنده‌ی همه‌ی آن یک نفر بوده و از آنجا که محدودیتِ زمان، دقت و تخصص یک نفر میتواند در تالیف چنین کتابِ جامعی تاثیرگذار باشد محل ایراد است. دوم آنکه کاپلستون خودش یک مسیحی معتقد بود و از اینجهت به سوگیری‌های ایده‌ئولوژیک‌اش بدبینی‌هایی وجود دارد. سوم اینکه این کتاب قدری قدیمی است و خبری از کاوش‌ها و پژوهش‌های نوینی که در آثار کلاسیکِ فلسفی شده و همچنین آثار و جریان‌های فلسفی نو در آن نیست. مثلا در امروز بر اساس پژوهش‌های یک فیلسوفِ معاصر می‌دانیم که برخلافِ آنچه شوپنهاور در مقدمه‌ی چاپِ دوم و سومِ کتابِ «جهان همچون خواست و بازنمود» گفته، کتابش را نسبت به ویرایش نخست دچار دگرگونی‌های عظیمی کرده و نهایت سعی خود را کرده که آن دگرگونی‌ها را از دیدِ خوانندگان مخفی نگاه دارد؛ همچنین مطلبِ درخوری پیرامون فلسفه‌ی اگزیستانس در آن نمی‌یابید. همچنین ترجمه‌های فارسی آن همگی در سطح یکسانی از ارزشمندی نیستند! ترجمه‌‌های بزرگمهر و اشوری در بالاترین سطح و جلال‌الدین اعلم در پائین‌ترین سطح هستند!

اخیرا کتابی بسیار ارزشمند به انگلیسی منتشر شده که به نامِ تاریخ فلسفه‌ی راتلج که به گمانم تا جلد چهارم‌اش در ایران ترجمه شده و توسط انتشاراتِ چشمه منتشر شده(کل کتاب 10 جلد است و 4500 صفحه). من متن‌هایی از نسخه‌ی اصلی آن را خوانده‌ام که خیلی خوشم آمد! این کتاب توسط چندین نفر نوشته شده که هر یک در حوزه‌ای خاص تخصص داشته و در یکی از دانشگاههای مطرح جهان استاد هستند؛ همه‌شان نامهای شناخته شده‌ای هستند که آثار متعددی در حوزه‌های مختلف فلسفه داشته‌اند. من خواندنِ آن را که (4500 صفحه متنِ فلسفی خواندن گاو نر می‌خواهد و مرد کهن) داشتنِ و گزینشی خواندنِ مطالبِ این کتاب را به دوستان توصیه می‌کنم.

در ادامه بیشتر در موردِ کتابهای انگلیسی و فارسی تاریخ فلسفه بحث می‌کنیم اما فعلا همین را بگویم که من کلا با تاریخ‌های فلسفه‌ی جامع و چندجلدی راحت نیستم. فلسفه نیز باید همچون علوم تخصصی‌تر از اینها بشود که در یک کتاب همه چیز در موردش گنجانده شود.