[Mehrbod]

بحث بسیار جالب و عمیقی هست که نو بودن آن برای مخاطب عام(منجمله خود من) و همینطور سره نویسی شما به پیچیدگی های آن افزوده. پیشنهاد من برای گسترش بحث این هست که با مثالهای واضح (مانند مثالهای ابتدای گفتار) به فهم آن توسط مخاطب کمک کنید تا دیگران هم توان شرکت پیدا کنند.

برداشت من از رویداد ناتهی-الفنج همان برآیند 2 سر سود است که برای طرفین بار مثبت دارد، بنابراین از نظر من با زاب ها(صفتها)یی که بر اثر تعاملات به وجود می آیند در ارتباط است.

نکته‌ای که درباره‌یِ بازی‌هایِ (تراکنش‌های[sup][aname="rpa714d7717dd9242679b3b30af961d8dab"][[/aname][anchor="pa714d7717dd9242679b3b30af961d8dab"]1][/anchor][/sup]) ناتهی-الفنج یا ناتهی-برایند داریم اینه که یک سود افزوده‌ای
آنجا میاید که بازی را بُرد-بُرد (win-win) میسازد. در بازی‌هایِ تهی-الفنج سود یکی زیان دیگری است و بُرد-باخت داریم.

پیوند پنداره‌یِ[sup][aname="rpa046d36d66ea54a778b7f583967915150"][[/aname][anchor="pa046d36d66ea54a778b7f583967915150"]2][/anchor][/sup] فرابرنهادگی‌ای[sup][aname="rpa8324842ed8594311af2c52b20fe60d16"][[/aname][anchor="pa8324842ed8594311af2c52b20fe60d16"]3][/anchor][/sup] که من اینجا دیدم این بود که همانگونه که از چیزهای چنتادین[sup][aname="rpa08ad26466afd4ff18967a96165527876"][[/aname][anchor="pa08ad26466afd4ff18967a96165527876"]4][/anchor][/sup] (مولکول‌هایِ آب) به زاب‌هایِ[sup][aname="rpa28cca38c998745eaa8a6aeacc142bc89"][[/aname][anchor="pa28cca38c998745eaa8a6aeacc142bc89"]5][/anchor][/sup] هوتادین[sup][aname="rpa0ef31c279a554d0e8b92393027453684"][[/aname][anchor="pa0ef31c279a554d0e8b92393027453684"]6][/anchor][/sup] (خودِ آب) میرسیم, اخلاقیات و
بازی‌های ناتهی-الفنج هم با پیچیدگیِ ابزارهای آدمی (فندآوری[sup][aname="rpaf29972454c904445bbcd958b69fd22af"][[/aname][anchor="paf29972454c904445bbcd958b69fd22af"]7][/anchor][/sup], مانند همین اینترنت) مایه‌یِ افزودگیِ زاب‌هایِ نویی (شاید همان بهره‌یِ افزوده؟) برای ما هستند.

اکنون همانجور که گفتیم با نمونه‌آوردن پیش‌میرویم تا سخن دریافتنی‌تر شود, نخست اینکه پنداره‌هایِ چنتادین و هوتادین چیز سختی دربر ندارند:

جنبش میان مولکول‌هایِ هوا = چیزی چنتادین (شمارش‌پذیر, میشود "چند" کرد)

هوتادین نیز همان زابهایی هستند که در پیِ اندرکنش‌هایِ[sup][aname="rpa29047b73ccd34f20814f4d708d9f4030"][[/aname][anchor="pa29047b73ccd34f20814f4d708d9f4030"]8][/anchor][/sup] چنتادین پدیدار میشوند:

جنبش مولکول‌هایِ هوا —> پدیداریِ گرمی, سردی (حس گرمی به آدم دست دادن): هر چه مولکول‌ها تندتر بجنبند, حس گرمی بیشتر به آدم دست میدهد.

جنبش مولکول‌هایِ آب —> پدیداریِ زابِ آبسانی[sup][aname="rpa64e42057feb048958bf35e74da674a00"][[/aname][anchor="pa64e42057feb048958bf35e74da674a00"]9][/anchor][/sup]

جنبش‌ها را میتوان اندازه گرفت که میشود چنتادین, گرمی (و نه گرما) سردی را نمیشود یکراست اندازه گرفت که میشود هوتادین.


هر آینه اینها به مولکول‌ها و اتم‌ها و ... نمی‌کوتاهند. چنانکه در فرتور[sup][aname="rpa17115bfe1da54bf4b5f173e3df03beca"][[/aname][anchor="pa17115bfe1da54bf4b5f173e3df03beca"]10][/anchor][/sup] پست آغازین نیز میبینید, در هر تراز از هستش (هستیدن, هستی) ما به زاب‌هایِ نویی میرسیم که در ترازِ پایینتر از آنها نشانه‌ای نمیرود.
از یک نگاه دیگر:

کوارک‌ها —> اتم‌ها —> مولکولها —> یاختگان[sup][aname="rpa2c0cd97a32d14b94a07b42967177642c"][[/aname][anchor="pa2c0cd97a32d14b94a07b42967177642c"]11][/anchor][/sup] —> پی‌یاختگان[sup][aname="rpa7668244f2448418683ae788762a9c87d"][[/aname][anchor="pa7668244f2448418683ae788762a9c87d"]12][/anchor][/sup] —> خودآگاهی —> همبود[sup][aname="rpaf9a2f2a60f89451d94f65709c4de5ccc"][[/aname][anchor="paf9a2f2a60f89451d94f65709c4de5ccc"]13][/anchor][/sup] —> اخلاقیات (شاید همان خودآگاهیِ همبود) —> ؟

نمونه وار در مورد همان اخلاقیاتی که گفتید، می شود دگردیسی این اخلاقیات را در مواردی منتج به همان مفهوم ناتهی-الفنج دانست.

آری, نخست یک چیزیکه من کوشیدم دریابم اینه که آیا این اخلاقیاتی که ما داریم خود زابی است هوتادین و فرابرنهاده[sup][aname="rpa4a5f3f49726e419cbd334eaf97169985"][[/aname][anchor="pa4a5f3f49726e419cbd334eaf97169985"]14][/anchor][/sup] روی جنبش/اندرکنش آدمها یا خیر؟

در کتابی که در نوشته اشاره کردم بگونه‌ای همین را میگوید, اینکه با پیچیده‌تر شدنِ جنبش میان آدمها اخلاقیات نیز هوتادینانه[sup][aname="rpae7ce9234ad4b4b018e4bf0efdf637c7f"][[/aname][anchor="pae7ce9234ad4b4b018e4bf0efdf637c7f"]15][/anchor][/sup] میدگرد[sup][aname="rpa0f218a6979574400a49d51da9a643e7e"][[/aname][anchor="pa0f218a6979574400a49d51da9a643e7e"]16][/anchor][/sup].

برای روشنگری بهتر, اخلاقیاتی که یک آدم/جاندار نخستینی[sup][aname="rpa0482954e1a5542d2b4434f795ecefb63"][[/aname][anchor="pa0482954e1a5542d2b4434f795ecefb63"]17][/anchor][/sup] داشته در این اندازه بوده که تنها به خودش بها بدهد, دیرتر به خودش
و جفش اش بها بدهد, سپس ما تیره‌ها را داریم که شما تنها تیره‌یِ خودتان را خوب میشماریم و سرنوشت دیگر تیره‌ها برایتان بی ارزش است,
همینجور با پیشرفت فرهنگ و شهرمندی[sup][aname="rpadc5a2bff854342db9351f8a88a96a8e4"][[/aname][anchor="padc5a2bff854342db9351f8a88a96a8e4"]18][/anchor][/sup] ما میبینیم که اخلاقیات نیز همزمان و در تناسب با پیچیدگیِ همبودها می‌دگرند, از ارزش برای خود و سپس جفت[sup][aname="rpa96a302fd18574ffa840175ef1294651e"][[/aname][anchor="pa96a302fd18574ffa840175ef1294651e"]19][/anchor][/sup]
خود و سپستر تیر‌ه‌یِ خود به ارزش برای شهر (شهر ما خانه‌ی ما؟) و میهن میرسیم و امروز شاید در جایی ایستاده‌ایم که‌ داریم از مرزهای کشوری هم فراتر رفته و جهانی مینگریم.


نکته: سخن بالا روشنه در خود چند پیش‌پِی[sup][aname="rpac3baa1060c3b449593afb95ec39d6080"][[/aname][anchor="pac3baa1060c3b449593afb95ec39d6080"]20][/anchor][/sup] دارد, نمونه اینکه انگاشته‌ایم در گذشته‌هایِ دور براستی اخلاقیات از تیره‌گرایی فراتر نمیرفته.


ولی اگر درست باشد ما میتوانیم اینجور بدیسولیم[sup][aname="rpa98bdb744af6941bcaa0b7a0b67d63155"][[/aname][anchor="pa98bdb744af6941bcaa0b7a0b67d63155"]21][/anchor][/sup]:

افزایش پیچدیگی به پدیداری زاب‌هایِ[sup][aname="rpa2c8c8d9728f1459ca7abd58392d315e6"][[/aname][anchor="pa28cca38c998745eaa8a6aeacc142bc89"]5][/anchor][/sup] نو میانجامد —> مهاد[sup][aname="rpaea415d84731b4867b1b60c63b490c9d1"][[/aname][anchor="pa2c8c8d9728f1459ca7abd58392d315e6"]22][/anchor][/sup] فرابرنهادگی[sup][aname="rpad01a7db298414cdbbdf49ea074e63a69"][[/aname][anchor="pa8324842ed8594311af2c52b20fe60d16"]3][/anchor][/sup]
در پیِ افزایش پیچیدگی بهره‌یِ افزوده‌ای بدست میاید —> شدنی بودن بازی‌هایِ ناتهی-الفنج

پس نمونه‌وار اخلاقیات را میتوان اینگونه دید که هر چه جنبش و زیرساختارهای همبودینِ[sup][aname="rpaf85ff32343e04347bd22283b1526ae2e"][[/aname][anchor="paea415d84731b4867b1b60c63b490c9d1"]23][/anchor][/sup] ما پیشرفته‌تر و پیچیده‌تر میشوند, بهره‌یِ بیشتری نیز
[از ناکجا] فرآورده[sup][aname="rpac99c7f886cb444219e84e8369676997b"][[/aname][anchor="pad01a7db298414cdbbdf49ea074e63a69"]24][/anchor][/sup] شده و از همینرو به همه‌یِ ما سود بیشتری میرسد که خود به نوبه‌یِ خود مایه‌یِ پیچیده‌تر شدن زیرساختارهایِ همبودین میشود —> خورد و بازخورد

خوشحال می شوم کژی های گفتار من را نمایان کنید

سخنان بالا برای خودم نیز همچنان اندکی گنگ هستند, چون دقیقا پیوند میان همه‌یِ اینها برایم روشن نیستند گرامی, شما نگرتان را درباره‌یِ هر بخشی که دوست داشتید بگویید.

رویهمرفته ما اینجا پنداره‌هایِ[sup][aname="rpa57f576834f26450593747e3dbcf4c964"][[/aname][anchor="pa046d36d66ea54a778b7f583967915150"]2][/anchor][/sup] بسیاری برای گفتگو داریم که در زبان پارسی بسیار کم بهشان پرداخته‌اند:

دگرسانی[sup][aname="rpadf352d5ff35d4a59ab023609ef21cfc0"][[/aname][anchor="paf85ff32343e04347bd22283b1526ae2e"]25][/anchor][/sup] میان هوتاد[sup][aname="rpa4c582fa2a2074224adac4e0e124730d3"][[/aname][anchor="pac99c7f886cb444219e84e8369676997b"]26][/anchor][/sup] و چنتاد[sup][aname="rpac222696a93d143e796c4131cf53199a6"][[/aname][anchor="pa57f576834f26450593747e3dbcf4c964"]27][/anchor][/sup]
فرابرنهادگی
نگره‌یِ[sup][aname="rpa9cef97eb3d30476882af3135778c2313"][[/aname][anchor="padf352d5ff35d4a59ab023609ef21cfc0"]28][/anchor][/sup] بازیها و پنداره‌هایِ تهی-الفنج و ناتهی-الفنج: Game theory - WiKi
...

----
[aname="pa714d7717dd9242679b3b30af961d8dab"]1[/aname]. [anchor=rpa714d7717dd9242679b3b30af961d8dab]^[/anchor] tarâ+kon+eš{pasvand}::Tarâkoneš || تراکنش: معامله کردن; سوداگری Ϣiki-En transacation
[aname="pa046d36d66ea54a778b7f583967915150"]2[/aname]. ^ [anchor=rpa046d36d66ea54a778b7f583967915150]آ[/anchor] [anchor=rpa57f576834f26450593747e3dbcf4c964]ب[/anchor] pendâr+e::Pendâre || پنداره: مفهوم Ϣiki-En concept
[aname="pa8324842ed8594311af2c52b20fe60d16"]3[/aname]. ^ [anchor=rpa8324842ed8594311af2c52b20fe60d16]آ[/anchor] [anchor=rpad01a7db298414cdbbdf49ea074e63a69]ب[/anchor] farâ+bar+nehâd+eg+i{pasvand}::Farâbarnehâdegi || فرابرنهادگی: پدید آمدن زابهای نو از اندرکنش لایه‌هایِ زیرین Ϣiki-En supervenience
[aname="pa08ad26466afd4ff18967a96165527876"]4[/aname]. [anchor=rpa08ad26466afd4ff18967a96165527876]^[/anchor] can+tâd+in{pasvand}::Cantâdin || چنتادین: کمّی quantitative
[aname="pa28cca38c998745eaa8a6aeacc142bc89"]5[/aname]. ^ [anchor=rpa28cca38c998745eaa8a6aeacc142bc89]آ[/anchor] [anchor=rpa2c8c8d9728f1459ca7abd58392d315e6]ب[/anchor] Zâb || زاب: صفت; فروزه Ϣiki-En, www.loghatnaameh.org attribute; adjective
[aname="pa0ef31c279a554d0e8b92393027453684"]6[/aname]. [anchor=rpa0ef31c279a554d0e8b92393027453684]^[/anchor] hu+tâd+in{pasvand}::Hutâdin || هوتادین: کیفی qualitative
[aname="paf29972454c904445bbcd958b69fd22af"]7[/aname]. [anchor=rpaf29972454c904445bbcd958b69fd22af]^[/anchor] fand+âvar+i{pasvand}::Fandâvari || فنداوری: تکنولوژی Ϣiki-En technology
[aname="pa29047b73ccd34f20814f4d708d9f4030"]8[/aname]. [anchor=rpa29047b73ccd34f20814f4d708d9f4030]^[/anchor] andar+kon+eš{pasvand}::Andarkoneš || اندرکنش: تعامل; فرایند اندرکردن Ϣiki-En, fa.wiktionary.org, Ϣiki-Pâ interaction
[aname="pa64e42057feb048958bf35e74da674a00"]9[/aname]. [anchor=rpa64e42057feb048958bf35e74da674a00]^[/anchor] âb+sân+i{pasvand}::Âbsâni || آبسانی: آبسان بودن; مایع بودن liquidness
[aname="pa17115bfe1da54bf4b5f173e3df03beca"]10[/aname]. [anchor=rpa17115bfe1da54bf4b5f173e3df03beca]^[/anchor] Fartur || فرتور: عکس; بگرایند برگرفته از پرتو loghatnameh.com picture
[aname="pa2c0cd97a32d14b94a07b42967177642c"]11[/aname]. [anchor=rpa2c0cd97a32d14b94a07b42967177642c]^[/anchor] Yâxte || یاخته: سلول Ϣiki-En cell
[aname="pa7668244f2448418683ae788762a9c87d"]12[/aname]. [anchor=rpa7668244f2448418683ae788762a9c87d]^[/anchor] pey+yâxt+e::Peyyâxte || پییاخته: یاخته‌یِ پی; یاخته‌یِ عصبی Ϣiki-En neuron
[aname="paf9a2f2a60f89451d94f65709c4de5ccc"]13[/aname]. [anchor=rpaf9a2f2a60f89451d94f65709c4de5ccc]^[/anchor] ham+bud::Hambud || همبود: اجتماع Ϣiki-En society
[aname="pa4a5f3f49726e419cbd334eaf97169985"]14[/aname]. [anchor=rpa4a5f3f49726e419cbd334eaf97169985]^[/anchor] farâ+bar+nehâidan::Farâbarnehâidan <— Farâbarnehâdan || فرابرنهاییدن: پدیداری زابهای نو از برهم‌نهاد ریزگان Ϣiki-En to supervene
[aname="pae7ce9234ad4b4b018e4bf0efdf637c7f"]15[/aname]. [anchor=rpae7ce9234ad4b4b018e4bf0efdf637c7f]^[/anchor] hutâd+in{miyânvand}+âne::Hutâdinâne || هوتادینانه: هوتادین‌وار qualitatively
[aname="pa0f218a6979574400a49d51da9a643e7e"]16[/aname]. [anchor=rpa0f218a6979574400a49d51da9a643e7e]^[/anchor] Digarestan <— Degarestan || دیگرستن: تغییر کردن Ϣiki-En to change
[aname="pa0482954e1a5542d2b4434f795ecefb63"]17[/aname]. [anchor=rpa0482954e1a5542d2b4434f795ecefb63]^[/anchor] noxost+in{miyânvand}+i{pasvand}::Noxostini || نخستینی: بدوی Ϣiki-En primitive
[aname="padc5a2bff854342db9351f8a88a96a8e4"]18[/aname]. [anchor=rpadc5a2bff854342db9351f8a88a96a8e4]^[/anchor] šahr+mand+i{pasvand}::Šahrmandi || شهرمندی: تمدن ( سیویلیزه) ، بر پاد بربر و بیابانی Ϣiki-En civilization
[aname="pa96a302fd18574ffa840175ef1294651e"]19[/aname]. [anchor=rpa96a302fd18574ffa840175ef1294651e]^[/anchor] Joftidan || جفتیدن: جفت کردن; جفت شدن to copule
[aname="pac3baa1060c3b449593afb95ec39d6080"]20[/aname]. [anchor=rpac3baa1060c3b449593afb95ec39d6080]^[/anchor] piš{pišvand}+pey::Pišpey || پیشپی: فرض Ϣiki-En premise
[aname="pa98bdb744af6941bcaa0b7a0b67d63155"]21[/aname]. [anchor=rpa98bdb744af6941bcaa0b7a0b67d63155]^[/anchor] Disulidan || دیسولیدن: فرمول کردن to formulize
[aname="pa2c8c8d9728f1459ca7abd58392d315e6"]22[/aname]. [anchor=rpaea415d84731b4867b1b60c63b490c9d1]^[/anchor] meh+âd::Mehâd || مهاد: اصل Ϣiki-En principle; law
[aname="paea415d84731b4867b1b60c63b490c9d1"]23[/aname]. [anchor=rpaf85ff32343e04347bd22283b1526ae2e]^[/anchor] ham+bud+in{pasvand}::Hambudin || همبودین: اجتماعی Ϣiki-En social
[aname="pad01a7db298414cdbbdf49ea074e63a69"]24[/aname]. [anchor=rpac99c7f886cb444219e84e8369676997b]^[/anchor] far+âvar+dan::Farâvardan || فراوردن: حاصل کردن Ϣiki-En to produce
[aname="paf85ff32343e04347bd22283b1526ae2e"]25[/aname]. [anchor=rpadf352d5ff35d4a59ab023609ef21cfc0]^[/anchor] digar+sân+i{pasvand}::Digarsâni <— Degarsâni || دیگرسانی: تفاوت ⚕Heydari difference
[aname="pac99c7f886cb444219e84e8369676997b"]26[/aname]. [anchor=rpa4c582fa2a2074224adac4e0e124730d3]^[/anchor] hu+tâd::Hutâd || هوتاد: کیفیت Ϣiki-En quality
[aname="pa57f576834f26450593747e3dbcf4c964"]27[/aname]. [anchor=rpac222696a93d143e796c4131cf53199a6]^[/anchor] can+tâd::Cantâd || چنتاد: کمّیت quantity
[aname="padf352d5ff35d4a59ab023609ef21cfc0"]28[/aname]. [anchor=rpa9cef97eb3d30476882af3135778c2313]^[/anchor] negar+e::Negare || نگره: فرضیه Ϣiki-En theory