[Rationalist]

اینجور نیست, نتیجه را میشود همان ارزیابیِ[١] کاربردین یک چیز دانست. بگوییم ما میخواهیم سیب بیشتری داشته باشیم و بآزمایش در میاوریم این گونه‌یِ سیب را با آن گونه
پیوند بزنیم, سیب‌هایِ بهتری به بار خواهند آمد. اینجا دیگر نیاز به پژوهش در اینکه "چرا پیوند این دو گونه سیب مایه‌یِ پدایش این سیب بهتر میشود", آنهم
در تراز[٢] ژنتیک و ... بخودی‌خود نمیرود, همینکه میدانیم همچو چیزی کارمیکند و سیب بهتر و بیشتری میدهد میبسندد[٣] و بهمین شیوه هم, کشاورزان و باغداران برای هزاران سال میوه‌ها را پیوند میزده‌اند و هنوز پُرگاه[٤] میزنند.

البته مقصود من نیز چنین نبود که در همه چیز بایسته است از چگونگی رخ دادن پدیده ها و چرایی سلسله رویدادهای آنها درک کاملی داشته باشیم. اما در همان نمونه ای که بیان داشتید، اگر بخواهیم همچنان بیش از پیش سیب هایی بهتر و بیشتر داشته باشیم؛ بایسته است به میزان لازم و کافی به چگونگی پیوند ژنتیکی در سیب ها نیز به ادراک کافی رسیده باشیم.

این از مهاد‌هایِ[SUP][٥][/SUP] رایانش[SUP][٦][/SUP] نیز هست, ارزیابیِ یک چیز میشاید[SUP][٧][/SUP] بارها بار کم‌هزینه‌تر از رایانش آن باشد, ب.ن.[SUP][٨][/SUP] در راهیابیِ فروشنده‌یِ گردشگر — Travelling salesman problem - WiKi — ارزیابیِ اینکه چه راهی از میان راهها کوتاه‌تر و
بهتر است هیچ هزینه‌ای ندارد, ولی رایانش آن چرا.
در یافتن نخست‌مَر‌ها[SUP][٩][/SUP] ولی, ارزیابی (مَر[SUP][١٠][/SUP] آیا نخستمر[SUP][٩][/SUP] است) و رایانش (یافتن نُخستمر) یکی و یکاندازه گران هستند.

آنچه بیان نمودید در همان "روش پژوهش" در نگر گرفته می شود و در تراز کلی(همچون نمونه ی فروشنده ی گردشگر) از آن راهکار نیز سود برده می شود.

ولی آماج اصلی سخن من، چنین بود که در پژوهش پیرامون مفاهیم مختلف اگر بر قانون ها، اصول و تعریف هایی شفاف و مشخص به پیش نرویم؛ در تراز های بالاتر از پژوهشمان نیز، شانس چندانی برای موفقیت و دست یافتن به نتیجه مطلوب نخواهیم داشت.